In deze blog geven we meer toelichting over hoe onze blogs tot stand komen. We leggen uit welke volkeren we als uitgangspunt nemen, en hoe we omgaan met hun cultuur, religie en mythologie. Vervolgens laten we zien welke verschillende manieren er zijn om met geschiedenis om te gaan, en welke keuzes wij maken bij het schrijven van onze blogs.
Onze blogs versus onze voorouders
Onze historische blogs, of dit nu samenstellingen (get the look) of informatieve teksten zijn, richten zich voornamelijk op culturen die zich doorontwikkeld hebben uit de Indo-Europese cultuur. Dit komt doordat bijna al onze historische artikelen gebaseerd zijn op voorwerpen uit deze culturen, of dit nu vroege bronstijd is, of late middeleeuwen. Soms zullen ook onze neolithische voorouders aan bod komen, die samen met onze Indo-Europese voorouders een groot deel van ons Europese DNA uitmaken. En af en toe refereren we ook naar Voedselverzamelaar-jager-vissers, of naar culturen uit andere bevolkingsgroepen.
We zijn ons bewust van de culturen en stromingen die niet uit de Indo-Europese cultuur voortkomen. Hoewel deze minstens even interessant zijn, ligt hier niet onze expertise. We vermijden daarnaast zoveel mogelijk het cultureel toe-eigenen van niet-Indo-Europese uitingen en tradities.
Indo-Europeanen
Mensen groeien niet als paddenstoelen uit de grond. Door verovering en migratie verspreidden verschillende bevolkingsgroepen zich over de aardbol. Met behulp van DNA onderzoek zijn deze bewegingen in kaart te brengen. Zeker in de prehistorie is DNA onderzoek ongelooflijk nuttig om migratie en culturele ontwikkeling te bestuderen.
Heel globaal genomen heeft de mens zich als volgt over Europa verspreid:
- Ongeveer 400.000 jaar geleden verscheen de Homo neanderthalensis in Europa. Hier leefden ze honderdduizenden jaren. Bijna alle Europeanen hebben een klein beetje, zo’n 1-2% van dit neanderthaler (NEA) gen.
- Zo’n 45.000 geleden trokken de Homo sapiens waarschijnlijk vanuit Afrika naar Europa: de voedselverzamelaars / jagers / vissers. Ook hiervan hebben alle Europeanen een beetje DNA geërfd, wat als WHG (Western Hunter Gatherer) wordt afgekort
- Tussen 8.000 en 9.000 jaar geleden vestigden zich de eerste Anatolische boeren in Europa. Ze staan bekend als de Neolithische boeren (Early European Farmers of EEF). Vrijwel alle Europeanen stammen een beetje van hen af.
- Ongeveer 5.000 jaar geleden trokken nomadische stammen vanuit de Russische en Oekraïense steppe richting Europa. Deze mensen, de Western Steppe Herders (WSH), waren de voorouders van vrijwel alle Europese culturen, zoals de Grieken, Romeinen, Germanen (Vikingen), Slaven en Kelten.
Doordat deze laatste groep van jamna gerelateerde culturen zich over Europa verspreidde, werd ook hun taal, het Proto-Indo-Europees, en cultuur door Europa heen verspreid. Door deze gemeenschappelijke voorouder bestaan er ook parallellen tussen de verschillende culturen, die we in onze blogs regelmatig zullen aanhalen.
De meeste van onze blogs gaan over Europese culturen vanaf de ijzertijd ca. 800 v.Chr.. Zoals hierboven te zien is, leefden de Indo-Europese volkeren toen al ongeveer 2.500 jaar lang in Europa. Onze blogs beslaan dus maar een klein deel van de geschiedenis van de mens.
Religie
Over de eeuwen heen hebben onze voorouders verschillende religies beleden.
Tussen zo’n 3.000 v.Chr. en de vroege 11de eeuw, en indirect tot vandaag de dag, was Europees paganisme wijdverspreid. Het Europees paganisme vereert de goden, de voorouders, en geesten of natuurkrachten. Mogelijk is dit laatste overgenomen van de neolithische bevolking, of zelfs van de voedselverzamelaars / jagers / vissers. Het Europees paganisme is de religie van de mensen die het grootste deel van ons framewerk vullen.
Vanaf de late oudheid komt het christendom op en vervangt geleidelijk het heidendom. Gezien vanuit onze polytheïstische Europese voorouders, was de christelijke god in eerste instantie ‘gewoon’ een toevoeging aan het bestaande pantheon en verving deze vervolgens (waarschijnlijk onverwacht) alle goden. Het monotheïstische christendom heeft veel vanuit de oude religie overgenomen. Daarom zijn in zowel de (vroeg-)middeleeuwse religie als in latere folklore talloze voorchristelijke elementen aanwezig. De bevolking veranderde immers niet radicaal, alleen hun religie veranderde.
Mythologie
Een mythe is een verhaal dat een groep mensen, cultuur of volk waarheden of waarden overbrengt, waarmee deze groep zich kan identificeren en de wereld kan begrijpen. Een mythe kan zowel over goden, bovennatuurlijke verschijningen of over historische gebeurtenissen gaan. Daarom moeten mythen met groot respect worden behandeld.
In de Abrahamitische religies van het christendom, jodendom en de islam, worden mythologische verhalen in een historische tijdlijn geplaatst. In het Europees paganisme wordt dit weinig gedaan. De tijdlijn is hierdoor losser en meer fluïde. Dat betekent echter niet dat deze religieuze uitingen niet serieus genomen moeten worden. Hele volkeren en culturen ontleenden (ontlenen) een groot deel van hun identiteit aan deze verhalen en tradities en ze zijn duizenden jaren lang door onze voorouders overgeleverd.
In onze blogs streven we ernaar mythologische en religieuze uitingen overeen te laten komen met de oorspronkelijke verhalen en waarden, zodat we de historische tradities zoveel mogelijk intact kunnen houden.
Bij het interpreteren van paganistische mythes is het vaak niet ons doel een historische reconstructie te maken, maar een epische weergave te maken waarbij we zoveel mogelijk details en elementen traditioneel houden. Bijvoorbeeld: wat is Thor zonder hamer?
Folklore en fantasy
Voor onze voorouders was de grens tussen fantasie en werkelijkheid een stuk vager dan tegenwoordig. Er bestond een rijke folklore die duiding gaf aan onverklaarbare verschijnselen. Ook karakters zoals dwergen en elfen zijn ontstaan uit dit wereldbeeld.
Soms trekken we parallellen tussen historische fantasy (folklore) en moderne fantasy, zoals Lord of the Rings en rollenspellen als LARP en Dungeons & Dragons. Ook daarbij proberen we net als bij mythologie het patroon daaromheen zo representatief mogelijk te houden.
Onze historische samenstellingen
Bij het maken van historische samenstellingen besteden we net zozeer tijd aan de samenstelling als dat we doen aan het cultureel en historisch kader waarin wij deze plaatsen. In onze ogen zijn beide net zo belangrijk want de reconstructie vertegenwoordigt een cultuur en tradities en daarom behandelen we deze met respect, ook als moderne opvattingen sterk afwijken van historische visies of tradities. In de opstelling proberen we hun tradities te volgen, ongeacht onze moderne en persoonlijke opvatting.
Ons uitgangspunt is dat geschiedenis gaat om de betreffende cultuur, de daaruit voortkomende tradities en de manier hoe men in die tijd leefde. De outfit en voorwerpen geven daaraan uiting. Hoe nauwkeurig een setting moet zijn, is geheel afhankelijk van het (persoonlijk) doel.
Bij het maken van historische samenstellingen gebruiken we producten die we zelf verkopen. Ons enorme assortiment biedt daarin een groot voordeel. Maar ten opzichte van alle voorwerpen uit de Europese geschiedenis is het aanbod beperkt. Zo worden veel van onze kledingstukken van katoen gemaakt. Alle kledingstukken die we verkopen hebben een bepaalde oplage per jaar, en kleding die niet verkoopt laten we niet maken.
Daarom zijn onze historische outfits een benadering en we beweren niet dat de outfits 100% historisch correct zijn. Zo hebben we bijvoorbeeld een beperkt aanbod aan 16de-17de-eeuwse kleding en is de Etruskische cultuur onderbelicht. In dat soort gevallen kiezen wij om een samenstelling te maken die zo toegankelijk mogelijk is en een zo representatief mogelijke benadering van het historisch origineel is.
Als je een 100% museumwaardige historisch correcte outfit wilt dragen, is het beter om de kleding zelf te maken (met zelf geweven stoffen) en aan te vullen met accessoires, zoals riemen, gespen en schoeisel, uit ons assortiment.
We zijn ons bewust van al het werk en de moeite die living historians doen voor het maken van een zo representatief mogelijke outfit. Wij zijn zelf jarenlang (living) historici en (experimenteel) archeologen geweest en hebben hier veel ervaring mee. Met onze blogs proberen we een brug te slaan tussen een representatieve reconstructie en de toegankelijkheid voor een breed publiek.
Verschillende benaderingen van geschiedenis
Het doel van de levende geschiedenis en re-enactment is om een zo kloppend mogelijke benadering te maken van een historische persoon en setting, maar 100% correct is nooit mogelijk. Al zijn je kleding, wapens en accessoires 100% correct, je hebt misschien niet de leeftijd, bouw, of lichaamsgewicht. Daarnaast heb je een andere denkwijze, omdat je in de moderne tijd bent geboren. Het is bewonderenswaardig om zo dicht mogelijk tot de historische werkelijkheid te komen, maar we moeten ook erkennen dat we deze nooit volledig zullen begrijpen als moderne mens en dat hier grenzen aan zijn.
De academische wereld probeert zo nauwkeurig mogelijk geschiedenis te onderzoeken maar ook zij hebben daarin continu te maken met biases die komen door bijvoorbeeld tekstonderzoek van historische bronnen. De beperking hierbij is dat we alle historische bronnen lezen door het filter van onze moderne hersenen. Onze visie op geschiedenis is grotendeels een interpretatie die we maken vanuit onze moderne wereld. Niemand zal ooit volledig objectief weten hoe het was om in die tijd te leven, tenzij je in die tijd geboren was en erin leefde. En zelfs dan had ieder mens in die tijd een andere ervaring afhankelijk van leefgebied, sociale klasse, geslacht, mentale en lichamelijke gesteldheid etc.
Buiten de academische wereld, levende geschiedenis en re-enactment is een grote groep mensen met een diepe passie voor geschiedenis. Zij hebben niet per se het streven om geschiedenis 100% historisch correct te benaderen, ze verrijken vooral hun leven met (elementen van) geschiedenis en treden daarbij in de voetsporen van oude tradities en hun voorouders. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de Viking cultuur op festivals zoals Castlefest. Men heeft een bepaalde historische interesse in Vikingen en wil (delen van) de Viking cultuur in hun eigen leven verwerken. Ook dit is een historisch fenomeen. Door de hele geschiedenis heen hebben culturen geleerd van andere culturen en elementen toegeëigend en toegepast in hun eigen cultuur, of teruggegrepen op hun voorouders. Het is een historische benadering die anders is dan reenactment en levende geschiedenis, maar niet ‘minder’ of 'fout'.
Het is dus belangrijk te beseffen dat er vanuit een gemeenschappelijke passie en interesse meerdere benaderingen tot geschiedenis zijn, waarbij het niet iedereens doel is om een volledig historisch correcte Viking met linnen kleding neer te zetten. We vinden dat al deze benaderingen tot geschiedenis belangrijk zijn, en dat er met respect met elkaar om moet worden gegaan. Ook als de benadering en interpretaties van een ander tot geschiedenis anders is dan die van jou.
Niemand kent immers de waarheid, waarom is jouw waarheid die je op geschiedenis projecteert beter dan iemand die geschiedenis op een andere manier op zijn leven toepast?
Het doel van de geschiedenis in alle benaderingen is dat het jouw leven verrijkt, het geeft jou verbondenheid met het verleden. Of het nu je doel is om met jouw feitelijke kennis van geschiedenis een zo correct mogelijk historisch persoon neer te zetten, of dat je een katalysator zoekt waar via je kan connecten met jouw voorouders.
Geef anderen de ruimte om hun passie te beoefenen en hun geluk hierin te vinden. En besef als reenactor dat iemand op Castlefest zich niet per se kleedt als een historisch correct persoon maar dat zijn associatie met geschiedenis, zijn voorouders en tradities net zo realistisch kan zijn.
Discussies over geschiedenis
Natuurlijk staan wij wel open voor jouw invalshoek over geschiedenis! Voel jezelf ook vrij om de dialoog met ons aan te gaan. Daar zijn wij erg in geïnteresseerd. Wij snappen de ‘sport’ om reconstructies zo historisch mogelijk te maken en houden de belangen van de betrokken partijen in overweging. Ben je een historisch kledingatelier dan heb je andere invalshoeken dan die wij ten doel hebben om geschiedenis voor een breed publiek toegankelijk te maken. Geschiedenis is in onze ogen een heel sociaal onderwerp omdat het van iedereen is.