De Hellenistische periode beslaat de tijd in de Griekse geschiedenis na de klassieke oudheid, tussen de dood van Alexander de Grote in 323 v.Chr. en de dood van Cleopatra VII in 30 v.Chr. Deze periode eindigde met de opkomst van het Romeinse Rijk, gemarkeerd door de Slag bij Actium in 31 v.Chr. en de Romeinse verovering van het Ptolemeïsche Egypte in 30 v.Chr., waarmee het laatste grote Hellenistische koninkrijk werd geëlimineerd.
De naam "Hellenistisch" komt van het Oudgriekse woord Hellas, de naam voor Griekenland. Het onderscheid met "Hellenisch" is belangrijk: "Hellenisch" verwijst specifiek naar Griekenland zelf, terwijl "Hellenistisch" betrekking heeft op de gebieden die onder sterke Griekse invloed kwamen na de veroveringen van Alexander de Grote, vooral in het Midden-Oosten.
Koninkrijk Epirus
Epirus was een koninkrijk in het noordwesten van Griekenland, gelegen in de westelijke Balkan. Het werd geregeerd door de Molossische Aeacidae-dynastie en was een bondgenoot van Macedonië, vooral onder koning Filips II en zijn zoon Alexander de Grote.
In 281 v.Chr. besloot Pyrrhus, de koning van Epirus, om Zuid-Italië binnen te vallen en de stadstaat Tarente te helpen. Pyrrhus behaalde overwinningen op de Romeinen in de Slagen bij Heraclea en Asculum. Toch waren de verliezen van zijn leger zo groot dat hij gedwongen werd zich terug te trekken. Deze zware overwinningen gaven de uitdrukking "Pyrrhusoverwinning" zijn naam, wat betekent dat de prijs van de overwinning te hoog was. Pyrrhus ging daarna naar Sicilië, maar slaagde daar niet. Uiteindelijk keerde hij terug naar Italië. Na zijn nederlaag in de Slag bij Beneventum in 275 v.Chr. verloor hij al zijn bezittingen in Italië en ging terug naar Epirus.
Na zijn nederlaag in Italië richtte Pyrrhus zijn aandacht op Macedonië. In 275 v.Chr. verklaarde hij oorlog tegen Macedonië, versloeg koning Antigonus II Gonatas en regeerde kort over Macedonië en Thessalië tot 272 v.Chr. Daarna viel hij Zuid-Griekenland binnen, maar werd gedood in de Slag bij Argos in 272 v.Chr. Zijn dood betekende het einde van Epirus' tijd als grote macht.
Na Pyrrhus' dood bleef Epirus een kleinere macht. In 233 v.Chr. werd de koninklijke familie afgezet en werd het koninkrijk omgevormd tot een federale staat, de Epirotische Liga. Deze liga werd in de Derde Macedonische Oorlog (171–168 v.Chr.) door de Romeinen veroverd, waardoor Epirus onder Romeins gezag kwam.
Koninkrijk Macedonië
Het koninkrijk Macedonië, geregeerd door de Antigonidische dynastie, speelde een centrale rol in de Hellenistische wereld. Antigonus II Gonatas versterkte zijn heerschappij door militaire campagnes tegen Epirus, de Achaïsche Liga en Athene in de Chremonidische Oorlog. Zijn regering kende echter economische uitdagingen: de mijnen van Pangaeum waren minder productief, en de plunderingen door Gallische invallers hadden het platteland verwoest. De migratie van Macedoniërs naar het oosten tijdens Alexanders campagnes verzwakte bovendien de lokale bevolking.
Filippus V, een van de laatste grote koningen van Macedonië, probeerde Griekenland te verenigen en weerstand te bieden tegen Rome. Zijn bondgenootschap met Hannibal van Carthago leidde tot de Eerste Macedonische Oorlog (212–205 v.Chr.). Uiteindelijk bracht de nederlaag tegen Rome in de Tweede Macedonische Oorlog (198 v.Chr.) Macedonië onder Romeinse invloed. De val van de Antigonidische dynastie kwam in 168 v.Chr., toen Filippus’ zoon Perseus werd verslagen in de Derde Macedonische Oorlog.
Rhodos: Handel en Diplomatie
Rhodos bloeide tijdens de Hellenistische periode als een centrum van cultuur en handel. De stadstaat behield onafhankelijkheid dankzij een krachtige vloot en diplomatieke neutraliteit. De beroemde Kolos van Rhodos, een van de zeven wereldwonderen, werd gebouwd na een succesvolle verdediging tegen Demetrius Poliorcetes (305–304 v.Chr.).
Hoewel Rhodos aanvankelijk nauwe banden had met het Ptolemeïsche Egypte, werd het later een bondgenoot van Rome in hun strijd tegen de Seleuciden. Dit leverde hen beloningen op, zoals land in Caria. Ondanks deze successen verloor Rhodos uiteindelijk haar onafhankelijkheid en werd het een Romeinse provincie.
Illyriërs en Thraciërs
De westkust van de Balkan werd bewoond door Illyrische stammen, bekend om hun maritieme piraterij, vooral onder koningin Teuta (231–227 v.Chr.). Hellenisatie beïnvloedde veel Illyriërs, met tweetaligheid en adoptie van Griekse wapens en militaire tradities als gevolg.
In Thracië speelde het Odrysische Koninkrijk een prominente rol. Thraciërs, zoals de Agrianen, dienden vaak als huurlingen in Hellenistische legers, waaronder dat van Alexander de Grote. Hellenistische invloeden waren duidelijk zichtbaar in de taal, kleding en gewoontes van de Thracische adel. Het Odrysische Koninkrijk weerstond invallen, zoals die van het Keltische Koninkrijk van Tylis, dat in 212 v.Chr. werd vernietigd.
Griekse Invloed in het Westen
Vanaf 800 v.Chr. begonnen de Grieken met het stichten van koloniën in Zuid-Italië en het zuidoosten van Sicilië, een gebied dat bekend werd als Magna Graecia. Tegen 400 v.Chr. was Syracuse de machtigste stadstaat op Sicilië. Agathocles van Syracuse speelde hierin een grote rol. Hij veroverde de stad in 317 v.Chr., voerde oorlog tegen Carthago en ondernam zelfs een militaire campagne in Noord-Afrika, waarbij hij Tunis aanviel. Hij kroonde zichzelf tot koning, zoals andere heersers in de Griekse wereld, en probeerde zijn macht ook naar Zuid-Italië uit te breiden, maar zonder succes.
De Grieken in Gallië
Aan de Middellandse Zeekust van Frankrijk stichtten de Grieken handelskolonies, waarvan Massalia (het huidige Marseille) de belangrijkste was. Tegen 400 v.Chr. was Massalia een bloeiende handelsstad met ongeveer 6.000 inwoners. De invloed van de Grieken was merkbaar in de hele regio: Keltische munten kregen Griekse ontwerpen en zelfs Griekse letters. Massalia fungeerde ook als een centrum van onderwijs, waar lokale stammen Grieks leerden. Hoewel de stad onafhankelijk bleef, koos ze de kant van Rome tijdens conflicten en werd uiteindelijk in 49 v.Chr. door Julius Caesar ingelijfd.
Een andere belangrijke Griekse kolonie was Emporion in Spanje, waar Grieken en de lokale Iberische bevolking samenwoonden. Deze stad groeide uit tot een belangrijk handelscentrum en steunde Rome tijdens de Punische oorlogen. Uiteindelijk verloor Emporion haar onafhankelijkheid en werd het volledig onderdeel van de Romeinse cultuur.
Het Hellenistische Rijk in Azië en Egypte
De Hellenistische koninkrijken in Azië en Egypte werden bestuurd door een Griekse elite, ondersteund door legers en immigranten uit Griekenland. Koningen zoals Ptolemaeus II in Egypte bevorderden kunst, literatuur en wetenschap. Alexandrië werd een centrum van kennis, met de beroemde Bibliotheek van Alexandrië. De Ptolemaeën vochten echter vaak met de Seleuciden over gebieden zoals Coele-Syrië.
Egypte bleef onder Griekse invloed tot de Romeinse verovering in 30 v.Chr. Cleopatra VII, de laatste Ptolemaeïsche heerser, is vooral bekend door haar rol in de Romeinse politiek. Na haar dood bleef de Griekse cultuur in Egypte bestaan, zelfs onder Romeins en Byzantijns bestuur.
Het Seleucidische Rijk
Het Seleucidische rijk strekte zich uit over grote delen van Azië, maar kreeg te maken met interne en externe bedreigingen. Antiochus III, een van de grootste Seleucidische heersers, heroverde verloren gebieden en versloeg Egypte in de Syrische oorlogen. Toch werden de Seleuciden uiteindelijk verslagen door Rome, en hun rijk viel uiteen onder druk van rivaliserende machten zoals de Parthen en Armenië.
Pergamum en de Attaliden
Pergamum was een belangrijk centrum van cultuur en wetenschap. Koning Attalus I versloeg de Galliërs en maakte zijn koninkrijk onafhankelijk. Zijn opvolgers stichtten de beroemde Bibliotheek van Pergamum, tweede in faam na die van Alexandrië, en bouwden monumenten zoals het Pergamum-altaar. In 133 v.Chr. werd Pergamum overgedragen aan Rome.
Parthië en Armenië
Parthië en Armenië waren gebieden waar Griekse invloed merkbaar bleef, zelfs na de opkomst van nieuwe rijken. Parthië mengde Griekse en Iraanse tradities, terwijl Armenië onder heersers zoals Tigranes de Grote veel steden met Griekse kenmerken bouwde. Ondanks hun lokale eigenheid waren deze regio's sterk beïnvloed door de Griekse cultuur, zoals te zien is in hun munten, kunst en religieuze praktijken.
Ontstaan van de Indo-Griekse koninkrijken
De Indo-Griekse koninkrijken ontstonden na de opsplitsing van het Greco-Bactrische rijk, wat leidde tot hun geïsoleerde positie. Veel van hun koningen zijn vooral bekend door de munten die hun namen dragen. Rond 180 v.Chr. stichtte Apollodotus I, na de dood van koning Demetrius, het eerste onafhankelijke Indo-Griekse koninkrijk in Gandhara en West-Punjab.
De bloei en neergang onder Menander I
Menander I, een van de meest bekende koningen, regeerde van ongeveer 165 tot 130 v.Chr. Hij bekeerde zich tot het boeddhisme en staat in boeddhistische teksten bekend als "Milinda." Na zijn dood raakte het koninkrijk verdeeld, wat leidde tot een langzame achteruitgang. Rond 70 v.Chr. verloren de Grieken hun westelijke gebieden door invallen van nomadische stammen, dezelfde die het Bactrische rijk hadden veroverd. Uiteindelijk veroverden de Indo-Scythen het koninkrijk, dat standhield in West-Punjab tot ongeveer 10 na Christus.
Culturele nalatenschap van de Indo-Grieken
De Kushanen, die later over de regio heersten, namen veel van de Griekse tradities over, zoals het Greco-Boeddhisme, de Griekse taal, het schrift en artistieke stijlen. De Griekse invloed was vooral zichtbaar in Gandhara, waar Boeddhabeelden vaak werden afgebeeld onder de bescherming van Herakles. Ook in Indiase teksten worden de Grieken geprezen om hun kennis en wetenschappelijke bijdragen.
De val van de Griekse onafhankelijkheid
In 146 v.Chr. kwam een einde aan de Griekse onafhankelijkheid toen de Romeinen de Achaeërs versloegen bij Korinthe. De stad werd verwoest en Griekenland werd een Romeins protectoraat. Alleen Athene en Sparta waren vrijgesteld van belastingen.
Mithridates en de laatste Griekse opstand
De laatste grote Griekse weerstand tegen Rome kwam van koning Mithridates van Pontus. Hij begon in 88 v.Chr. een opstand en veroverde grote delen van Klein-Azië. Veel Griekse steden, waaronder Athene, sloten zich bij hem aan. Na jarenlange oorlogen werd Mithridates in 65 v.Chr. verslagen door Pompeius de Grote.
Romeins Griekenland en heropbouw
Na de verwoestingen tijdens de Romeinse burgeroorlogen werd Griekenland in 27 v.Chr. officieel een Romeinse provincie genaamd Achaea. Onder Romeins bestuur bloeiden steden zoals Athene, Korinthe en Thessaloniki weer op.
Het einde van de Hellenistische koninkrijken
In het Nabije Oosten leidde de val van het Seleucidische rijk tot de Romeinse verovering van Syrië door Pompeius. Het laatste hoofdstuk van het Hellenistische tijdperk speelde zich af in Egypte. Na de nederlaag van Cleopatra VII en Marcus Antonius tegen Augustus bij de Slag bij Actium in 31 v.Chr. werd Egypte geannexeerd. Hiermee kwam een einde aan de Hellenistische koninkrijken.
Kenniscentra en culturele bloei
Alexandrië bleef een belangrijk centrum van kennis en cultuur, met grote bibliotheken en filosofische scholen. Ook steden zoals Pergamon, Rhodos en Antiochië waren vooraanstaande kenniscentra. Pergamon had een van de grootste bibliotheken, en Rhodos stond bekend om zijn diplomatieke school.
Griekse cultuur en lokale tradities
De Grieken verspreidden hun cultuur door tempels, gymnasia en theaters te bouwen. Lokale elites namen vaak Griekse gewoonten over, maar de meeste gewone mensen behielden hun eigen tradities. In sommige regio's ontstonden mengculturen. Zo namen Grieken in Egypte vanaf de 2e eeuw v.Chr. Egyptische gewoonten over, terwijl in het Indo-Griekse rijk koningen zoals Menander zich tot het boeddhisme bekeerden.
Hellenistische kunst en literatuur
Hellenistische kunst had een grote invloed op andere culturen, van het Middellandse Zeegebied tot in India. In de literatuur beschermden koningen dichters, die werken schreven ter ere van hen. In Alexandrië en Pergamon verzamelden en bestudeerden geleerden klassieke Griekse teksten. Dichters zoals Callimachus en Apollonius van Rhodos drukten een blijvende stempel op de literatuur, waarvan de invloed zelfs voelbaar was in de Latijnse poëzie van Romeinse schrijvers zoals Vergilius en Ovidius.
Filosofische stromingen in de Hellenistische Periode
Tijdens de Hellenistische periode ontstonden verschillende filosofische stromingen die veel invloed hadden op de heersende klasse in Griekenland en Rome. Ondanks dat Athene haar politieke vrijheid had verloren, bleef de stad een belangrijk centrum van filosofisch denken. De filosofen uit deze tijd probeerden manieren te vinden om geluk en innerlijke rust te bereiken, zelfs in moeilijke tijden. Ze streefden naar doelen zoals innerlijke vrede, onafhankelijkheid en vrijheid van lijden. Dit verlangen naar een gelukkig en vrij leven was gemeenschappelijk voor alle Hellenistische filosofieën.
Belangrijke filosofische stromingen
De Epicuristen en de Cynici wezen publieke functies af en trokken zich terug uit de samenleving, omdat ze het idee van de stadstaat afwezen. Epicurus legde de nadruk op atomisme en de zoektocht naar pijnloosheid, terwijl de Cyrenaïken en Epicuristen het plezier als het hoogste goed beschouwden. Cynici zoals Diogenes van Sinope verwierpen bezittingen en sociale normen als onnatuurlijk en onbelangrijk. De Stoïcijnen, onder leiding van Zeno van Citium, leerden dat een deugdzaam leven voldoende is voor geluk, omdat dit in harmonie is met de natuur. Filosofen als Aristoteles en Plato bleven invloedrijk, maar er waren ook sceptische stromingen zoals het Pyrrhonisme en het Academisch Scepticisme.
De overgang naar de Middeleeuwen
Met de opkomst van het christendom en de islam eindigde de Hellenistische filosofie, maar haar invloeden bleven zichtbaar in de middeleeuwse filosofie, die gedomineerd werd door de drie grote Abrahamitische tradities: joodse, christelijke en islamitische filosofie.
Militaire innovaties en veranderingen
In de Hellenistische periode maakten legerleiders steeds vaker gebruik van Griekse huurlingen en niet-Griekse soldaten uit onder andere Thracië, Galatië, Egypte en Iran. Verschillende etnische groepen, bekend om hun gevechtstechnieken, werden zeer gewaardeerd, zoals de Tarantijnse cavalerie en de Kretenzische boogschutters. Er werden nieuwe wapens en troepenformaties ontwikkeld, zoals de Thureophoroi en Thorakitai, die vochten met ovale schilden en werpsperen.
De opkomst van oorlogsolifanten
Ook het gebruik van oorlogsolifanten werd populair. Seleucus ontving bijvoorbeeld olifanten van het Maurya-rijk en gebruikte ze met succes in de Slag bij Ipsus. Hellenistische oorlogsschepen werden groter en sterker, zoals de Quadrireme en Quinquereme. Het Ptolemeïsche Tessarakonteres was zelfs het grootste schip dat ooit in de Oudheid werd gebouwd. Er werden nieuwe belegeringsmachines ontwikkeld, zoals de torsie-springkatapult en de Polybolos, een herhalende ballista. Demetrius Poliorcetes was beroemd om zijn enorme belegeringsmachines, waaronder de Helepolis, een toren van 160 ton die hij gebruikte in de belegering van Rhodos.
Wetenschappelijke ontwikkelingen in de Hellenistische tijd
Op wetenschappelijk gebied werden er ook grote vooruitgangen geboekt. Astronomen zoals Aristarchos van Samos berekenden de afstanden tussen de aarde, de zon en de maan en ontwikkelden de heliocentrische theorie. In de mechanica bestudeerde Ctesibius het gebruik van samengeperste lucht, terwijl Hero van Alexandrië een soort kanon ontwierp.
Geneeskunde en botanie in de Hellenistische periode
De geneeskunde maakte eveneens grote stappen, vooral binnen de Hippocratische traditie. Artsen als Herophilos en Erasistratus voerden dissecties uit en gaven gedetailleerde beschrijvingen van organen en het zenuwstelsel. De botanie werd verder ontwikkeld door Theophrastus, die planten classificeerde, en Crateuas, die het gebruik van planten in medicijnen beschreef.
Technologische innovaties: het Antikythera mechanisme
Een van de meest indrukwekkende technologische prestaties uit de Hellenistische tijd was het Antikythera-mechanisme, een analoge computer die de bewegingen van de hemellichamen berekende. Dit soort apparaten werd pas weer ontwikkeld in de 10e eeuw, toen de Perzische geleerde Al-Biruni een soortgelijke zonnemeter beschreef. Andere technologische innovaties waren onder andere de schroef van Archimedes, de watermolen, de waterorgel en de zuigerpomp.
Hellenistische wetenschap: herwaardering en invloed
In de vroege interpretaties werd de wetenschap van de Hellenistische periode vaak als minder belangrijk beschouwd, maar recente studies wijzen erop dat de wetenschappelijke methode in deze tijd werd geboren. Het werd later vergeten, maar herontdekt tijdens de Renaissance.
Openbare evenementen en festivals
Naast wetenschap en technologie werden er ook openbare evenementen georganiseerd, vaak voor het vermaak van zowel mannen als vrouwen. Deze evenementen, zoals vertoningen van exotische dieren, waren bedoeld om de rijkdom van de heersers te tonen. Atletieke festivals werden belangrijker, en deze tradities zetten zich voort in het Romeinse Rijk.
Griekse helmen & zwaarden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-helm-elite.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-italische-helm-gebronsd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-italische-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-helm-met-helmkam.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-boeotische-helm-messing.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-thracische-hoplietenhelm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-hoplietenhelm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-corinthische-helm-type-a.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/republikeinse-parazonium.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vroege-corinthische-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-xiphos-campovolano.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-xiphos-sparta.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/grieks-hoplietenzwaard.html
Griekse sieraden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-set-van-35-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-pastelkleuren.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-27-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-25-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeinse-bovenarmband-met-slang.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/munthanger-zeus.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-snavelspeld.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bovenarmband-slang.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-munthanger-athena.html
Griekse wapenrusting
https://www.celticwebmerchant.com/nl/zwarte-musculata.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-musculata.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/hellenistische-scheenbeschermers.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/luxe-griekse-scheenbeschermers.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-linothorax.html
Cleopatra & Marcus Antonius
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeinse-olielamp-cleopatra.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/relief-cleopatra-marcus-antonius.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/sieraad-cleopatra.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/denarius-marcus-antonius.html