In de prehistorie van Zweden is de Vendelperiode; ca. 540–790 n.Chr. onderdeel van de migratieperiode en komt hij voor de Vikingtijd. De naam is afkomstig van de rijke scheepsgraven in Vendel nabij de stad Uppsala, waar zich rond deze tijd een van de belangrijkste religieuze centra uit de regio's bevond. De Vendelperiode staat bekend om zijn rijke kunst waarvan voorwerpen zowel in Scandinavië als op de Britse eilanden in het AngelSaksische Sutton Hoo scheepsgraf zijn teruggevonden. Rond deze tijd werden Germaanse munt amuletten, bracteaten, steeds vaker vervangen voor guldgubbar die een vergelijkbare rol vervulden. Dezelfde techniek werd gebruikt om zilveren pressblech te maken die dienden als helmdecoratoraties voor de bekende Valgarde helmen.
Gedurende de Vendelperiode begonnen Noord-Germanen expedities te ondernemen om de waterwegen van gebieden te verkennen die later Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland zouden worden. Het Oudnoorse Runenschrift, de Elder Futhark, werd verlaten ten gunste van het Younger Futhark Runenschrift. Dit gebeurde vrijwel gelijktijdig in heel Scandinavië. Enkele runenstenen zijn bewaard gebleven, met name die van Rök en Sparlösa, beide rond 800 na Christus. Andere geschreven bronnen zijn schaars en moeilijk te interpreteren: een paar IJslandse sagen, het Beowulf-epos en verslagen van enkele Zuid-Europese schrijvers. Vroege Zweedse historici probeerden deze bronnen te gebruiken om een samenhangend verhaal te creëren, maar deze poging is grotendeels verlaten. Tegenwoordig wordt de periode voornamelijk bestudeerd door archeologen.
Achtergrond
De Germaanse IJzertijd wordt onderverdeeld in de Vroege Germaanse IJzertijd (EGIA) en de Late Germaanse IJzertijd (LGIA). Voor Zweden wordt de late Germaanse IJzertijd, die zich uitstrekt van 550 tot 800 na Christus, de Vendelperiode genoemd. In Noorwegen wordt deze periode vaker de Merovingische Tijd genoemd, terwijl Denen het de Jongere Germaanse IJzertijd noemen.
De late Germaanse IJzertijd begint met de val van het West-Romeinse Rijk en de opkomst van de Gotische koninkrijken in Europa, die later werden vervangen door de Franken, de Lombarden en het Avar Khaganate. Na de val van het West-Romeinse Rijk werd goud schaarser, en de Scandinaviërs begonnen voorwerpen van verguld brons te maken, versierd met decoratieve figuren van in elkaar verweven dieren. Tijdens de vroege Germaanse IJzertijd waren de versieringen vaak representatief, met dieren in meer eenvoudige vormen. In de latere Germaanse IJzertijd werden de kunststijlen abstracter, symbolischer en complexer, met figuren die in elkaar verweven vormen en ledematen vertoonden.
De onrust in Europa lijkt iets te zijn afgenomen door de geleidelijke beëindiging van de Gotische Oorlogen. De Eeuwige Vrede (532) tussen keizer Justinianus en Shahanshah Khosrau I van Iran, evenals de Byzantijnse herovering van het Italiaanse schiereiland met de overgave van de Goten ten zuiden van de Po (555), en de voltooiing van de Byzantijnse herovering (562), kunnen worden gezien als gebeurtenissen die zich afspelen in de context van de Vendelperiode. De Merovingen hadden de Gallische Romeinen en de Belgae verenigd. De Franken vestigden de Merovingische dynastie als de "Koningen der Franken" (sinds 509).
In Uppland, in wat nu het oostelijke centrale gedeelte van Zweden is, was Oud Uppsala waarschijnlijk het centrum van het religieuze en politieke leven. Hier waren een bekend boomheiligdom en grote koninklijke grafheuvels gevestigd.
Begrafenistradities
In verschillende gebieden zijn rijke begraafplaatsen gevonden, die wijzen op een hoge status of koninklijkheid, waaronder goed bewaarde bootgraven in Vendel en Valsgärde, en tumuli in Gamla Uppsala. Deze graven werden door meerdere generaties gebruikt.
Een deel van de rijkdommen werd waarschijnlijk vergaard door de controle over mijngebieden en de productie van ijzer. De heersers hadden troepen van elite ruiters met kostbare harnassen. Begrafeningsgiften van deze ruiters omvatten stijgbeugels en zadelversieringen in de vorm van roofvogels, gemaakt van verguld brons en versierd met ingekraste granaatstenen.
In het westelijke graf zijn schaakstukken van ivoor gevonden in de Romeinse stijl. Ook zijn er drie Midden-Oosterse cameeën en knopen van goud gevonden, samen met Frankische kleding versierd met gouden draad.
Spellen waren populair, wat blijkt uit vondsten van taflspellen, inclusief pionnen en dobbelstenen.
De Sutton Hoo-helm lijkt sterk op helmen die zijn gevonden in Gamla Uppsala, Vendel en Valsgärde, met elementen zoals zwijnafbeeldingen en drukplaatdecoraties, wat erop wijst dat de Angelsaksische elite uitgebreide contacten had met de Zweedse elite.
Geschreven bronnen
In de werken van de 6e-eeuwse Gotische geleerde Jordanes worden de ruiterlijke elite-strijders genoemd, waarbij hij schreef dat de Zweden de beste paarden hadden, naast de Thuringen. Deze ruiters komen ook later voor in de sagas, waarin koning Adils altijd wordt beschreven als vechtend te paard (zowel tegen Áli als tegen Hrólf Kraki). Snorri Sturluson schreef dat Adils de beste paarden van zijn tijd had. De epos van Beowulf bevat ook legendarische verhalen over de Zweedse Vendeltijd, waaronder grote oorlogen: de Zweeds-Geatische oorlogen, tussen het Zweedse Scylfling-huis en het Geatische Wulfling-huis.
Dat sommige van deze legendarische Zweedse koninklijke figuren mogelijk historisch zijn, wordt ondersteund door mogelijk onafhankelijke verwijzingen naar hen in Beowulf en de Noorse sagas. De Geaten zouden deel kunnen hebben uitgemaakt van de Angelsaksische settlement in Groot-Brittannië. Ze hadden waarschijnlijk geen grote rol, maar werden door Engelse bronnen wellicht als Juten beschreven. De Wulfling-dynastie in Geatland zou verwant kunnen zijn aan het huis van de Wuffingas.
Zwaarden selectie migratieperiode
https://www.celticwebmerchant.com/nl/feltwell-zwaard-4de-5de-eeuw-nchr.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/angelsaxisch-zwaard-feltwell-4de-5de-eeuw.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeinse-spatha-podlodow-3de-eeuw-nc.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeins-zwaard-nydam.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeinse-3de-eeuwse-gladius-ravenna.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vendel-zwaard-gotland-broa-8ste-eeuw.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/sutton-hoo-zwaard-met-emaille.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vendelzwaard-uppsala-7de-8ste-eeuw-vertind-gevest.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/angelsaksisch-zwaard-fetter-lane-damaststaal.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vendelzwaard-uppsala-7de-8ste-eeuw-messing-gevest.html
Sieraden selectie migratieperiode
https://www.celticwebmerchant.com/nl/allamaanse-vogelfibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/alamanische-roosfibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-fibula-type-hahnheim-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/angelsaksische-fibula-isle-of-wight.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/merovingische-s-fibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-ravenbroche-gotland-rechts-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-ravenbroche-gotland-links-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-ravenbroche-gotland-links-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/norendorf-fibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/laat-merovingische-s-fibula-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/laat-klassieke-germaanse-armband.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-schijfhanger-zonnekruis.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/merovingische-boogfibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-kruisboogbroche.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/trisquelionamulet-vendelstijl-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/merovingische-schijfhanger-zonnekruis.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaans-ravenamulet.html
Helmen selectie migratieperiode
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vroegmiddeleeuwse-spangenhelm-volksverhuizingen.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-helm-met-wangkleppen.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-spangenhelm-henning.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/germaanse-spangenhelm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-laat-romeinse-spangenhelm-deir-el-medina.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/sutton-hoo-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/valsgaerde-8-viking-helm.html