Het Neolithicum
Tijdens het Neolithicum bloeiden diverse cultuurcomplexen op in Zuidoost-Europa. Archeologen hebben verschillende Neolithische culturen vastgesteld, zoals de Cucuteni-cultuur (4500–3500 v.Chr.), de Starčevo-cultuur (6500–4000 v.Chr.), de Vinča-cultuur (5500–3000 v.Chr.), de Lineaire Aardewerkcultuur (LBK) (5500–4500 v.Chr.) en de Ezero-cultuur (3300–2700 v.Chr.). Deze volkeren kwamen voort uit Neolithische boeren die zich vanaf Anatolië in Europa vestigden.
Een van de meest fascinerende ontdekkingen uit de vroege kopertijd is de Varna-cultuur in het huidige Bulgarije (4600–4200 v.Chr.). Zij experimenteerde al in een vroeg stadium met het maken van koper en later gearceniseerd brons. Bij opgravingen in Varna is een indrukwekkende goudschat gevonden, die tot de oudste ter wereld behoort. Deze sieraden en voorwerpen getuigen van een verfijnde cultuur met complexe ideeën over het hiernamaals.
Proto-Indo-Europese migratie
Tussen 3.000 en 2.500 v.Chr. migreerden de Proto-Indo-Europese steppenherders richting de Balkan. Tussen 3000 en 2500 v.Chr. migreerden de herders van de Yamnaya-steppe naar de Balkan. Hier vermengden ze zich met de lokale bevolking, wat leidde tot een complexe mengeling van genetische en culturele invloeden. Uit deze versmelting ontstonden uiteindelijk de sprekers van talen zoals het Albanees, Helleens en andere Paleo-Balkan-talen. Hun cultuur was gebaseerd op eed gebonden wederkerigheid en ze hadden een dharmatische religie.
De interactie tussen deze migranten en de inheemse gemeenschappen vormde een cruciale basis voor de verdere ontwikkeling van de Europese beschavingen. De sporen van deze samenlevingen zijn niet alleen zichtbaar in de artefacten die ze achterlieten, maar ook in de talen, tradities en genetische samenstelling die Europa vandaag de dag kenmerken.
De opkomst van Paleo-Balkanvolkeren rond 1000 v.Chr.
Rond 1000 v.Chr. verschenen de Illyrische stammen in het gebied dat nu bekend staat als Albanië, en strekte hun invloed zich uit langs de Adriatische Zee tot aan wat nu Montenegro, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Kroatië, delen van Servië en Noord-Macedonië zijn. Deze groepen waren vroege Indo-Europese gemeenschappen.
De Thraciërs, een andere grote groep uit deze periode, leefden in het gebied dat bekend staat als Thracië, dat nu grotendeels overeenkomt met Bulgarije. Ze bewoonden ook delen van Roemenië, noordoostelijk Griekenland, Europees Turkije, oostelijk Servië en Noord-Macedonië. De Thraciërs worden vaak geassocieerd met een rijke mythologie, kunst en tradities. Hun verwanten, de Daciërs, waren gevestigd in het huidige Roemenië en deelden veel culturele en taalkundige overeenkomsten met de Thraciërs.
Een andere groep uit deze tijd zijn de Frygiërs. Aanvankelijk vestigden zij zich op de zuidelijke Balkan, maar ze trokken later verder en migreerden naar Klein-Azië (het huidige Turkije). Hoewel de Frygische taal inmiddels is uitgestorven, speelde deze een rol in de vroege geschiedenis van de Indo-Europese talen.
De Illyriërs
De Illyriërs behoorden tot de drie belangrijkste Paleo-Balkanvolken, samen met de Thraciërs en de Grieken. Hun land, later door Griekse en Romeinse schrijvers Illyrië genoemd, omvatte grote delen van het huidige Albanië, Montenegro, Kosovo, Bosnië en Herzegovina, Kroatië, delen van Slovenië en het westen van Servië. Dit gebied strekte zich uit van de Adriatische Zee in het westen tot aan de Drava-rivier in het noorden, de Morava-rivier in het oosten en de Ceraunische Bergen in het zuiden.
Vroege Vermeldingen en Identiteit
De eerste bekende verwijzing naar de Illyriërs komt uit 600 v.Chr. in de werken van Hecataeus van Milete, een Griekse schrijver. De naam "Illyriërs" werd waarschijnlijk eerst gebruikt om een specifieke stam aan te duiden. Het is onwaarschijnlijk dat alle groepen die als Illyriërs werden bestempeld, zichzelf als één volk zagen. De Grieken breidden de naam uit en gebruikten deze om verschillende stammen met vergelijkbare gewoonten en talen te beschrijven.
Archeologisch en taalwetenschappelijk
De Illyriërs ontstonden uit een mengeling van Indo-Europese Yamnaya-groepen en de lokale neolithische bevolking in de Balkan rond 2500 v.Chr. Deze mix leidde tot de vorming van de Proto-Illyrische culturen, die zich in de Bronstijd en IJzertijd ontwikkelden tot de historische Illyriërs.
Onderzoek naar Illyrische namen (onomastiek) en materiële cultuur heeft twee belangrijke culturele gebieden aangetoond: het zuidelijke Illyrische gebied en het Dalmatisch-Pannonische gebied. Daartussen lag het gebied van de Dardani, een groep met kenmerken van beide zones. Ondertussen migreerden groepen zoals de Dauni, Peuceti en Messapi (gezamenlijk bekend als de Iapygiërs) van Illyrië naar Zuid-Italië, waar ze de Messapische taal introduceerden.
De Thraciërs
De Thraciërs waren een Indo-Europees sprekend volk dat in de oudheid in Zuidoost-Europa leefde. Ze woonden in gebieden die nu bekendstaan als Bulgarije, Roemenië, Noord-Macedonië, Noord-Griekenland en delen van Anatolië (Turkije).
Oorsprong en Cultuur
Ook de Thraciërs ontstonden uit een mengeling van Proto-Indo-Europeanen en vroege Europese boeren. Rond 3500 v.Chr. ontwikkelde hun cultuur zich tijdens de Bronstijd. Ze waren verdeeld in stammen zoals de Getae en Daciërs. Griekse en Romeinse schrijvers beschouwden hen vaak als "onbeschaafd" en "oorlogszuchtig", maar ze waren bekend om hun poëzie, muziek en militaire vaardigheden.
Koninkrijken en Geschiedenis
Hun eerste georganiseerde staat was het Odrysische koninkrijk, gesticht in 500 v.Chr. Dit rijk bereikte een hoogtepunt onder koning Teres I en zijn opvolgers. Rond 340 v.Chr. werd het onderdeel van het Macedonische rijk. Na de dood van Alexander de Grote herwon het een deel van zijn onafhankelijkheid, maar later werden de Thraciërs geleidelijk door de Romeinen veroverd. Een bekende Thraciër was Spartacus, die in 73 v.Chr. een grote slavenopstand tegen de Romeinen leidde.
De Daciërs
De Daciërs waren een oud Indo-Europees volk dat leefde in de regio Dacië, die zich voornamelijk bevond in het huidige Roemenië en Moldavië. Deze groepen ontwikkelden zich tot de proto-Thraciërs, die later in het IJzertijdperk uitgroeiden tot de Geto-Daciërs in het gebied van de Donau en de Karpaten. Ook bewoonden ze delen van Oekraïne, Oost-Servië, Noord-Bulgarije, Slowakije, Hongarije en Zuid-Polen. Ze worden gezien als een onderdeel van de Thraciërs en hadden veel contact met naburige volken zoals de Scythen, Kelten en Romeinen.
Naam en Betekenis
Over de herkomst van de naam "Daciërs" bestaan verschillende ideeën:
Griekse en Romeinse vormen: Grieken gebruikten namen als Daoi, terwijl de Romeinen Dacus zeiden.
Verband met wolven: Sommigen denken dat de naam verband houdt met het woord daos (wolf) uit de taal van de Phrygiërs, omdat wolven belangrijk waren in de Indo-Europese en Dacische cultuur. Dit is ook te zien aan hun Draco, een vlag met een wolvenkop.
Indo-Europese wortels: Andere onderzoekers denken dat de naam komt van woorden zoals dhe- ("plaatsen") of daca ("mes").
Sommige geleerden zien een link met de Dahae, een Indo-Europees volk uit de buurt van de Kaspische Zee, wat op historische banden kan wijzen.
Scythen en Agathyrsi: De Agathyrsi, een volk uit de Pontische Steppe, mengden zich met de Thracische bevolking en droegen bij aan de vorming van de Dacische cultuur.
Kelten: Vanaf de 4e eeuw v.Chr. kwamen de Kelten naar het gebied. Hoewel ze invloed hadden, wisten de Daciërs hun land te verdedigen tegen Keltische groepen zoals de Boii.
De Frygiërs
De Frygiërs waren een oud Indo-Europees volk dat leefde in centraal-westelijk Anatolië, het huidige Turkije. Oude Griekse schrijvers gebruikten de term "Frygiërs" om een brede groep van culturele gemeenschappen in Anatolië te beschrijven, in plaats van een enkele stam of natie. De etnische en taalkundige eenheid van deze groep is daarom onderwerp van discussie.
Volgens Herodotus woonden de Frygiërs oorspronkelijk in de zuidelijke Balkan onder de naam Bryges (of Briges). Na hun migratie naar Anatolië via de Hellespont, veranderden ze hun naam in Frygiërs. Hoewel veel historici geloven dat deze verhuizing rond 1200 v.Chr. plaatsvond, twijfelen archeologen aan deze theorie door het gebrek aan bewijs.Na de val van het Hettitische rijk rond 1180 v.Chr. vestigden de Frygiërs zich in Anatolië. Hier ontwikkelden ze een rijke cultuur, met de stad Gordium als hoofdstad. Het Frygische rijk bereikte zijn hoogtepunt in 800 v.Chr., maar rond 690 v.Chr. werd het getroffen door een invasie van de Cimmeriërs. Later werd Frygië overgenomen door Lydia, het Perzische rijk, en uiteindelijk Rome. Tegen 700 n.Chr. was de Frygische taal uitgestorven.
Geloof en Goden
De Frygiërs vereerden de moedergodin Cybele, die zij "Matar" noemden, wat "moeder" betekent. Ze werd vaak afgebeeld met een kroon, sluier en een leeuw aan haar zijde. Naast Cybele was er Sabazios, de hemelgod die te paard werd afgebeeld. Andere goden die zij vereerden, waren onder anderen Artemis, Dionysos en de maangod Men.
De IJzertijd
Na de komst van de Doriërs en het instorten van de Myceense bronstijd, volgde een periode die bekend staat als de Griekse donkere eeuwen, of de geometrische periode. Rond 900-800 v.Chr. begon de klassieke Griekse cultuur zich te ontwikkelen op het zuidelijke Balkanschiereiland, de Egeïsche eilanden en in de westelijke Griekse kolonies van Klein-Azië. Deze bloei bereikte haar hoogtepunt in 600-500 v.Chr., met de democratie die ontstond in Athene. In 400 v.Chr. breidde de Hellenistische cultuur zich uit door het rijk van Alexander de Grote.
De Grieken speelden een belangrijke rol in de ontwikkeling van handelsroutes op de Balkan. Tussen 700 en 300 v.Chr. stichtten ze kolonies langs de kusten van de Zwarte Zee, Klein-Azië, Dalmatië en Zuid-Italië (Magna Graecia), waarmee ze handel en culturele uitwisseling bevorderden.
De Doriërs
De Doriërs waren een van de vier grote etnische groepen in het oude Griekenland, naast de Aeoliërs, Achaeërs en Ioniërs. Ze worden vaak simpelweg "de Doriërs" genoemd, een term die voor het eerst wordt genoemd in de Odyssee, waar ze worden beschreven als bewoners van Kreta. De Doriërs stonden bekend om hun verschillende culturen en manieren van leven. Steden zoals Korinthe waren actieve handelscentra, terwijl Sparta meer geïsoleerd en militaristisch was. Ondanks deze verschillen werden de Doriërs verenigd door hun dialect, het Dorische Grieks, en deelden ze een aantal gemeenschappelijke tradities.
Oorsprong
Er zijn verschillende theorieën over waar de Doriërs oorspronkelijk vandaan kwamen. Een veelgehoorde theorie is dat ze uit de bergachtige gebieden van Griekenland kwamen, zoals Macedonië en Epirus. In de loop van de tijd migreerden de Doriërs naar het zuiden, naar de Peloponnesos en enkele Egeïsche eilanden. De verspreiding van het Dorische dialect wordt vaak gekoppeld aan een historisch evenement, de zogenaamde "Dorische Invasie" of de "Terugkeer van de Herakliden", die volgens sommige theorieën leidde tot het verdrijven van het Ionische dialect uit de Peloponnesos door het Dorische dialect.
De theorie van de Doriërs Invasie suggereert dat de West-Griekse Doriërs de Peloponnesos veroverden en de Oost-Griekse Ionische bevolkingen verdrongen, hoewel er geen hard bewijs is voor deze invasie. De meeste geleerden zijn het erover eens dat het Dorische dialect zich door de regio verspreidde, waarbij de Doriërs later kolonies stichtten in heel Griekenland en daarbuiten.
Verspreiding na de Migratie
Na hun vestiging in de Peloponnesos vestigden de Doriërs zich ook op eilanden zoals Rhodos en Kreta, en in Aziatisch Klein-Griekenland en Sicilië. In Azië Minor vormden ze de Doriërs Hexapolis, de zes grote Doriërs steden: Halikarnassos (het moderne Bodrum), Knidos, Kos, Lindos, Kameiros en Ialyssos op het eiland Rhodos. De Doriërs stichtten ook kolonies in Zuid-Italië, vooral in Sicilië, waar ze steden zoals Syracusa oprichtten. Deze kolonies stonden vaak in concurrentie met Ionische steden, en de Doriërs hielden sterk vast aan hun eigen tradities.
Identiteit en Naam
De naam "Doriër" komt waarschijnlijk van de regio Doris in centraal Griekenland, waar ze volgens sommige theorieën voor het eerst opdoken. Andere verklaringen suggereren dat de naam afkomstig is van het Griekse woord doris, wat "bos" of "bergachtig gebied" betekent, verwijzend naar hun bergachtige thuisland. Een andere theorie verbindt de naam met het Griekse woord doru, wat "speer" betekent, wat zou impliceren dat de Doriërs een volk van krijgers waren, of "speerdragers."
De Doriërs werden geassocieerd met enkele belangrijke culturele en politieke kenmerken, vooral Sparta, dat een van de machtigste stadstaten van het oude Griekenland werd. Het Spartaanse militaire systeem, met zijn nadruk op discipline en eenvoud, werd gezien als een kenmerk van de Dorische samenleving, en de Dorische identiteit speelde een grote rol in hoe Sparta zichzelf zag en in de geschiedenis van Sparta.
De Achaeërs
De Achaeërs woonden in de regio Achaea in het noordelijke deel van de Peloponnesos en speelden een actieve rol in de kolonisatie van Italië, waar ze de stad Kroton stichtten. In tegenstelling tot de andere grote Griekse stammen, hadden de Achaeërs in de klassieke periode geen aparte taal, maar gebruikten ze een vorm van het Dorische Grieks.
Etymologie
De oorsprong van de naam "Achaeërs" is onbekend. Robert S. P. Beekes stelde voor dat het afkomstig zou kunnen zijn van een Pre-Grieks woord *Akaywa-. Margalit Finkelberg, hoewel ze toegeeft dat de uiteindelijke oorsprong onbekend is, stelde een tussenliggende Griekse vorm voor: *Ἀχαϝyοί.
Homerus gebruikte de term "Achaeërs" ook om alle Grieken aan te duiden, en het zou kunnen verwijzen naar de Hettitische term "Ahhiyawa", die wordt verondersteld te verwijzen naar Myceense Griekenland of een deel daarvan.
Geschiedenis
In de klassieke tijd woonden de Achaeërs in de regio Achaea in het noordelijke deel van de Peloponnesos. Ze stichtten later kolonies in Italië, waaronder de steden Kroton en Sybaris. De Achaeërs spraken het Achaeïsche Dorische Grieks, een variant van het Dorische Grieks. In de Hellenistische tijd ontwikkelde zich een Achaeïsche Dorische koine, die uiteindelijk werd vervangen door het Attisch-gebaseerde Koine Grieks in 200 v.Chr.
De Achaeërs versterkten hun gemeenschappelijke identiteit in 600 v.Chr., als reactie op de opkomst van de stadstaat Sicyon in het oosten en Sparta in het zuiden, en later in 500 v.Chr. als reactie op de expansie van de Achaemeniden. Herodotus beschreef de Achaeërs als een verenigd volk dat bestond uit 12 stadstaten: Pellene, Aegeira, Aeges, Boura, Helike, Aegion, Rhypes, Patrai, Pherae, Olenos, Dyme en Tritaia.
Het opkomen van Macedonië in de late 4e eeuw v.Chr. leidde echter tot de ondergang van de eerste Achaïsche Bond, aangezien de Macedoniërs veel van de stadstaten van de Bond in handen kregen en de federale regering van de Achaeërs nauwelijks meer functioneerde.
Na de nederlaag van Macedonië door de Romeinen in de vroege 2e eeuw v.Chr., was de Achaïsche Bond in staat om Sparta te verslaan en de controle over de gehele Peloponnesos te verkrijgen. Echter, naarmate de Romeinse invloed in de regio groeide, kwamen de Achaeërs in opstand tegen de Romeinse overheersing, wat leidde tot de Achaïsche Oorlog. De Achaeërs werden verslagen in de Slag bij Korinthe in 146 v.Chr., en de Bond werd door de Romeinen opgeheven.
De Ioniërs
De Ioniërs waren een van de vier grote stammen waarin de oude Grieken zichzelf verdeelden. De Ionische taal was een van de drie grote taaldialecten in de Griekse wereld, naast het Dorische en Aeolische dialect.
In de klassieke tijd had de term "Ionisch" verschillende betekenissen. In de engste zin verwees het naar de regio Ionië in Klein-Azië. In bredere zin werd de naam gebruikt voor alle mensen die het Ionische dialect spraken, wat ook de Griekse bevolking van Euboea, de Cycladen en vele steden die door Ionische kolonisten waren gesticht omvatte. In de breedste betekenis kon het verwijzen naar iedereen die een taal sprak uit de Oost-Griekse groep, waaronder het Attisch.
In tegenstelling tot de austere en militaristische Doriërs stonden de Ioniërs bekend om hun liefde voor filosofie, kunst, democratie en plezier – eigenschappen die vooral werden uitgedrukt door de Atheners. De Ionische filosofie, die zijn centrum had in Milete, was gericht op het zoeken naar niet-supernaturale verklaringen voor natuurlijke verschijnselen en het zoeken naar rationele verklaringen van het universum, wat de basis legde voor wetenschappelijk onderzoek en rationeel denken in de Westerse filosofie.
Etymologie
De oorsprong van het woord "Ioniërs" (Ἴωνες of Ἰᾱ́ϝoνες) is onzeker. Er zijn verschillende theorieën:
- Het zou afkomstig kunnen zijn van een Proto-Indo-Europese onomatopeïsche wortel *wi- of *woi-, die een kreet uitdrukt van mensen die anderen te hulp schieten. Volgens Pokorny zou *Iāwones "aanbidders van Apollo" kunnen betekenen, gebaseerd op de kreet iḕ paiṓn die tijdens zijn verering werd uitgesproken.
- Het zou kunnen verwijzen naar een onbekende oude naam voor een eilandbevolking in de oostelijke Middellandse Zee.
- Een andere theorie is dat het afkomstig is van een Proto-Indo-Europese wortel *uiH-, wat "kracht" betekent.
Het Achaemenidische Perzische Rijk (6e tot 5e eeuw v.Chr.)
In 513 v.Chr. viel het Achaemenidische leger onder leiding van Darius I de Balkan binnen. Ze waren op zoek naar de West-Scythen, die ten noorden van de Donau rondzwierven. Het leger veroverde verschillende Thracische volkeren en de gebieden rond de Zwarte Zee, inclusief delen van het huidige Bulgarije, Roemenië, Oekraïne en Rusland. De verovering van de Balkan werd voltooid door Darius’ commandant Megabazus. In 512-511 v.Chr. accepteerde de Macedonische koning Amyntas I de overheersing van de Achaemeniden en maakte zijn koninkrijk een vazalstaat van Perzië. De Macedonische en Perzische elites trouwden vaak met elkaar, wat de relaties tussen beide versterkte.
Na de Ionische Opstand herstelde Mardonius in 492 v.Chr. de Perzische macht op de Balkan, wat niet alleen leidde tot de herovering van Thracië, maar ook de volledige onderwerping van Macedonië. Met de steun van Perzië konden de Macedoniërs hun invloed uitbreiden, wat hen hielp in hun conflicten met andere Balkanstammen, zoals de Paeoniërs en de Grieken. Macedonische soldaten vochten zelfs tegen Athene en Sparta in het leger van Xerxes.
Hoewel de Perzische heerschappij na de mislukte invasie van Xerxes werd omvergeworpen, bleven de Macedoniërs en Thraciërs in de 5e en 4e eeuw v.Chr. veel invloeden van de Achaemeniden overnemen, zowel op cultureel als economisch gebied. Archeologische vondsten in Sindos en Vergina getuigen hiervan.
Thracische, Dacische en Illyrische stamverbanden
In Thracië ontstond rond 470 v.Chr. het Odrysische koninkrijk, na de Perzische nederlaag in Griekenland. Dit koninkrijk had zijn hoofdstad in Seuthopolis, nabij het huidige Kazanlak in Bulgarije. Andere stamverbanden, zoals in Dacië, ontwikkelden zich ook, bijvoorbeeld onder koning Oroles in de 2e eeuw v.Chr. De Illyriërs bewoonden de Adriatische kust. Aanvankelijk verwees de naam "Illyrii" naar een specifieke groep rondom het meer van Skadar, tussen Albanië en Montenegro. Later gebruikten de Grieken en Romeinen deze term om een groter gebied en diverse stammen te beschrijven.
Pre-Romeinse Staten (4e tot 1e eeuw v.Chr.)
In de 4e eeuw v.Chr. vestigde de Dardaanse leider Bardylis een machtig koninkrijk in Illyrië, met de steden Scodra (huidig Shkodra, Albanië) en Rhizon (huidig Risan, Montenegro) als belangrijke centra. In 359 v.Chr. werd de Macedonische koning Perdiccas III gedood door de Illyriërs. Drie jaar later versloeg Philippus II van Macedonië de Illyriërs en breidde Macedonië zijn grondgebied uit tot aan het Meer van Ohrid (nu Noord-Macedonië). In 335 v.Chr. versloeg Alexander de Grote de Illyrische leider Cleitus en nam Illyrische soldaten mee in zijn verovering van Perzië.
Na Alexanders dood in 323 v.Chr. begonnen de Griekse staten weer interne conflicten, terwijl in het noorden Illyrische koninkrijken zich opnieuw vormden. In 312 v.Chr. nam koning Glaukias van Illyrië de stad Epidamnus in. Tegen het einde van de 3e eeuw v.Chr. beheerde een Illyrisch koninkrijk vanuit Scodra delen van Noord-Albanië en de kust van Montenegro. Onder koningin Teuta vielen de Illyriërs Romeinse koopvaardijschepen aan, wat de Romeinen een reden gaf om de Balkan binnen te vallen.
In de Illyrische oorlogen van 229 v.Chr. en 219 v.Chr. veroverden de Romeinen Illyrische nederzettingen en onderdrukten ze de piraterij in de Adriatische Zee. In 168 v.Chr. versloegen de Romeinen Gentius, de laatste koning van Illyrië, en vestigden vier cliënt republieken, die onder Romeins bestuur stonden. Later werd de regio rechtstreeks een provincie van Rome, met Scodra als hoofdstad. Tegelijkertijd versloegen de Romeinen Perseus, de laatste koning van Macedonië, en verdeelden het gebied in de provincies Macedonië, Achaia en Epirus.
Romeinse Periode
Vanaf 200 v.Chr. begon de Romeinse Republiek het Balkangebied te veroveren en om te vormen tot een van de meest welvarende en stabiele regio's van het Romeinse Rijk. Tot op de dag van vandaag is de erfenis van het Romeinse Rijk goed zichtbaar in de vele monumenten en artefacten die verspreid liggen over de Balkan, vooral in de talen die afstammen van het Latijn en door bijna 25 miljoen mensen in het gebied worden gesproken (de Oost-Romaanse talen). Toch slaagde de Romeinse invloed er niet in om de Griekse en eigen cultuur te verdringen, die een dominante status behield in de oostelijke helft van het Rijk en sterk bleef in het zuiden van de Balkan.
Bronstijd sieraden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-oorbellen-met-spiraal-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/amulet-zonnewiel.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-ring-met-spiralen-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-amulet-manu-en-yemu.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-ring-met-spiralen-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-speerpunt-sieraad-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/laat-klassieke-germaanse-armband.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-bovenarmband-met-spiralen.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/spiraalvormige-brilfibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-kam-met-zonnewiel.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltisch-zonneamulet-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-haarnaald-met-spiralen-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-haarnaald-met-spiralen.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/torc-met-keltische-spiralen.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-bovenarmband-met-spiralen-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/merovingische-armband-brons.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ketting-birka.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-brilfibula.html
Bronstijd wapens
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijdzwaard.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijdzwaard-denemarken.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/hallstatt-antennazwaard.html
Bronstijd voorwerpen
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-scheermes.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bronstijd-vrouwenmes.html
Griekse helmen & zwaarden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-helm-elite.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-italische-helm-gebronsd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-italische-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-corinthische-helm-met-helmkam.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-boeotische-helm-messing.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-thracische-hoplietenhelm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-hoplietenhelm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ulfberth-corinthische-helm-type-a.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/republikeinse-parazonium.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vroege-corinthische-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-xiphos-campovolano.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-xiphos-sparta.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/grieks-hoplietenzwaard.html
Keltische helmen & zwaarden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-keltische-helm-louviers.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-keltische-la-tene-helm.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-republikeinse-montefortino-a-messing.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-helm-nidau.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltisch-zwaard-north-grimston.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-keltisch-antropomorfisch-zwaard.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/deepeeka-keltisch-kortzwaard.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/gallisch-la-tenezwaard-marne.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltisch-melnikzwaard.html
Griekse & Keltische sieraden
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-set-van-35-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-pastelkleuren.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-27-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/glaskralen-voor-viking-ketting-25-stuks.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/romeinse-bovenarmband-met-slang.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-fibula-3de-1ste-eeuw-vchr-verzilverd.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-paardenfibula.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/munthanger-zeus.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-snavelspeld.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bovenarmband-slang.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/griekse-munthanger-athena.html