De term "berserker" vindt zijn oorsprong in het Oudnoorse woord "berserkr," wat zich vertaalt naar "berenhemd" of "berenkrijger." Deze benaming weerspiegelt mogelijk de ontembare kracht en woeste moed die deze krijgers kenmerkten.
Trigger waarschuwing: bevat nepbloed
Oorlogs bendes
De berserker kan worden geassocieerd met oorlogsbendes die in veel Indo-Europese culturen voorkomen.In Indo-Europese culturen sloten jonge mannen tijdens hun tiener- en adolescentiejaren zich vaak aan bij een oorlogsbende (kóryos). Deze groep of cultus was gewijd aan een god of dier zoals de wolf, het zwijn of de beer. Voorbeelden hiervan zijn de Germaanse Berserkers, Keltische Fianna, Romeinse Velites en Spartaanse Krypteia. Deze dieren symboliseerden eigenschappen als sluwheid, kracht en agressie.
Na zware beproevingen leefden de jonge mannen enkele jaren als landloze krijgers in het wild. Binnen groepen van twee tot twaalf leden waren wetteloze acties, zoals nachtelijke rooftochten en het stelen van vee, gebruikelijk. Hun bezittingen bestonden slechts uit wapens, en ze leefden aan de rand van de samenleving, afhankelijk van wat de natuur bood. Ze focusten op vechten, jagen en plunderen, evenals het vertellen van heroïsche verhalen over het verleden en legendes over semi-mythologische helden..
De inwijdingsperiode binnen de kóryos markeerde de overgang naar de status van volwassen krijger en eindigde meestal met deelname aan de stam of stadstaat. Symbolisch waren de kóryos verbonden met dood en liminaliteit, maar ook met vruchtbaarheid en seksuele losbandigheid.
Afbeeldingen van Berserkers
Het reliëf van de zuil van Trajanus vertoont mogelijk een Germaanse berserker tijdens de Romeinse veroveringen van Dacia in 101–106 n.Chr. De scènes tonen zijn Romeinse soldaten plus hulptroepen en bondgenoten uit de grensgebieden van Rome, inclusief stamstrijders van beide zijden van de Rijn. Er zijn krijgers afgebeeld op blote voeten, met ontbloot bovenlijf, met wapens en helmen die geassocieerd worden met de Germani. In scène 36 op de zuil staan enkele van deze krijgers bij elkaar, sommigen dragen berenkappen en sommigen dragen wolvenkappen. Nergens anders in de geschiedenis zijn Germaanse berenkrijgers en wolvenstrijders samen opgenomen tot 872 na Christus, met Thórbiörn Hornklofi 's beschrijving van de slag bij Hafrsfjord toen ze samen vochten voor koning Harald Fairhair van Noorwegen.
In het voorjaar van 1870 werden in Zweden vier 6de-7de eeuwse bronzen afgietsels gevonden waarop mogelijk het Berserker ritueel staat afgebeeld. Op één van de Torslunda platen staan twee krijgers gewapend met zwaard en speer afgebeeld. Beiden dragen een helm met daarop een zwijn- of berenmotief. Mogelijk verwijst deze afbeelding naar de cultus van het zwijn.
De tweede plaat toont de afbeelding van een man met ontbloot bovenlijf die een bijl vast heeft. Tegenover hem staat een beer die hij aan een riem houdt.
Mogelijk staat deze afbeelding voor het toetreding ritueel waarbij de toetreder moest vechten tegen een beer. En een beer moest verslaan om zelf een beer te worden.
Op een andere afbeelding staat een krijger gekleed in berenvacht en gewapend met zwaard en dolk omringd door beren. Mogelijk symboliseert dit de berserker terwijl hij tussen zijn soortgenoten, de beren woont.
De laatste plaat vertoont een krijger met zwaard en twee speren die een gehoornde helm draagt. Naast hem staat en man gekleed als wolf of beer, zijn hoofd gaat volledig op in een dierenkop, hij is gewapend met speer en zwaard. Mogelijk symboliseert dit de gedaantewisseling die de wolven- of berenkrijger ondergaat voordat hij krijgshandelingen verricht.
Een fresco uit de 11e eeuw. Sint-Sofiakathedraal in Kiev vertoont een berserker ritueel dat mogelijk werd uitgevoerd door Varangiaanse garde. Aan één kant is een man met broek en korte tuniek te zien. Hij draagt een grote Deense bijl, waar de Varangiaanse garde bekend om staat. In zijn andere hand heeft hij een schild. Tegenover hem staat een man met ontbloot bovenlichaam. Mogelijk was hij gewapend met een speer, maar dat is niet meer zichtbaar op de fresco. Zijn hoofd is overgegaan in de kop van een dier, mogelijk een beer of een wolf.
Een meer genuanceerde beeltenis van mogelijk een berserker zijn verschillende schaakstukken in de Lewis chess set. Dit schaakspel is teruggevonden op het eiland Lewis in Schotland, maar waarschijnlijk is hij gemaakt in Noorwegen en dateert uit de 12de eeuw. Het schaakstuk toont een krijger uitgerust met schild, zwaard en helm. Hij bijt op zijn schild. Een gebruik dat wordt toegeschreven aan de berserkers wanneer ze berserk gaan.
Tijdens gevechten kregen de berserkers woede-uitbarstingen. Ze huilden als wilde dieren, hadden schuim om de mond en beten aan de randen van hun schilden. Volgens de overtuiging waren ze tijdens deze aanvallen immuun voor staal en vuur, en brachten ze aanzienlijke schade toe aan de vijandige troepen. Zodra deze woede afnam, werden ze zwak en tam. Er zijn verslagen te vinden in de sagen.
"Gek worden" werd beschouwd als "hamask", wat in dit geval betekent "van vorm veranderen", met de betekenis van "een staat van wilde woede binnengaan". Sommige geleerden hebben degenen die zich als een berserker konden transformeren, geïnterpreteerd als 'hamrammr' of "vormsterk" – letterlijk in staat om van vorm te veranderen in de gedaante van een beer. Bijvoorbeeld, in de saga van Egil, wordt een groep mannen die met Skallagrim meegaat om koning Harald te zien over de moord op zijn broer Thorolf, beschreven als "de moeilijkste mannen, met een vleugje griezeligheid over sommigen van hen... ze [waren] meer gebouwd en gevormd als trollen dan als menselijke wezens." Dit wordt soms geïnterpreteerd als de groep mannen die 'hamrammr' is, hoewel er geen brede consensus bestaat.
In een ander verhaal zagen mannen een grote beer voorop lopen bij koning Hrolf en altijd in de buurt van de koning blijven. Deze beer doodde meer mannen met zijn voorpoten dan welke vijf kampioenen van de koning dan ook. Hrólfr Kraki, een berserker die in een beer kon veranderen, gebruikte dit vermogen om voor koning Bödvar Bjarki te vechten. Een voorbeeld van "hamrammr" komt ook voor in het verhaal van Saga van Hrólf Kraki.
Ulfheðnar – wolvenkrijgers
Wolvenstrijders komen voor in de legendes van de Indo-Europeanen, Turken, Mongolen en Indiaanse culturen. De Germaanse krijgers die wolven symboliseerden, hebben hun aanwezigheid achtergelaten via schilden en standaarden die door de Romeinen werden buitgemaakt en tentoongesteld in het armilustrium in Rome.
Een voorbeeld van deze wolvenkrijgers komt uit het Duitsland van de migratietijd, die deel uitmaakte van dezelfde traditie. In verschillende legendes worden waanzinnige krijgers die wolvenhuiden dragen, aangeduid als Ulfheðnar ("Wolfjassen"; enkelvoud Ulfheðinn). Ze worden genoemd in de Vatnsdæla-saga, de Haraldskvæði, en worden vaak beschreven met een zwaard als onderscheidend kenmerk. Het wordt vermoed dat ze berserkers waren die een wolvenvacht droegen. Zo wordt een krijger met een wolvenhuid beschreven als 'een krijger met een wolvenhuid en de ogenschijnlijk eenogige danser in de helm met vogelhoorns, die over het algemeen wordt geïnterpreteerd als een teken van een scène die duidt op een relatie tussen berserkgang en de god Odin'. Een helmplaat uit Torslunda toont ook een scène van een eenogige krijger met een helm met vogelhoorns, waarschijnlijk Odin, naast een krijger met een wolfskop die bewapend is met een zwaard. Deze krijgers werden beschreven als razend, beten op hun schilden en waren immuun voor vuur en ijzer. Dit fenomeen staat bekend als 'razend worden'.
Soms worden Ulfheðnar beschreven als speciale krijgers van Odin, mannen die 's nachts in wolven zouden veranderen. Een voorbeeld hiervan is Kveldulf in Egil's Saga, een berserker die de vacht van een wolf over zijn maliënkolder droeg. In tegenstelling tot berserkers zijn er weinig directe verwijzingen naar Ulfheðnar, maar ze worden vaak in de sagen genoemd als een elite-aanhang, zoals in de Grettis-saga en de saga van koning Harald Fairhair.
Jöfurr, zwijnenkrijgers
Varkens vervulden een belangrijke rol in het Germaanse heidendom en waren aanwezig in zowel mythologie als religieuze praktijken, vooral in verband met de Vanir, Freyr en Freyja. Er wordt geopperd dat krijgers, vergelijkbaar met berserkers, ritueel konden transformeren in zwijnen om kracht, moed en bescherming te verkrijgen tijdens gevechten. Er wordt gespeculeerd dat dit proces mogelijk verband hield met het dragen van zwijnenhelmen als onderdeel van een ritueel kostuum.
Berserkers in saga en verhalen
Berserkers spelen een opvallende rol in talloze saga's en gedichten. In vroegere verhalen werden berserkers vaak voorgesteld als lijfwachten, elitesoldaten en kampioenen van koningen. Deze perceptie zou echter evolueren naarmate de tijd vorderde, waarbij latere sagen berserkers beschreven als opscheppers in plaats van helden. Dit komt overeen met het feit dat het Christendom zich steeds meer ging afkeren richting het ritueel van oorlogs bendes. Ze werden afgeschilderd als roofzuchtige mannen die zonder onderscheid plunderden, rooftochten uitvoerden en dood en verderf zaaiden.
In 1015 Jarl Eiríkr Hákonarson van Noorwegen verboden berserkers. Grágás, de middeleeuwse IJslands wetswet, veroordeelde berserkerstrijders tot outlawry. Tegen de 12e eeuw waren de georganiseerde berserker-oorlogsbendes verdwenen.
Binnen deze verhalen kunnen berserkers worden onderverdeeld in vier verschillende typen: de Berserkr van de koning, de Hall-uitdagende Berserkr, de Hólmgangumaðr en de Viking Berserkr. In latere tijden werd de berserker zelfs door christelijke vertolkers gezien als een 'heidense duivel'.
De oudst bekende verwijzing naar de term "berserker" vinden we in Haraldskvæði, een skaldisch gedicht dat aan het einde van de 9e eeuw werd gecomponeerd door Thórbiörn Hornklofi ter ere van koning Harald Fairhair. In dit gedicht werden ze omschreven als ulfheðnar, wat zich vertaalt naar "mannen gekleed in wolvenhuiden". De Haraldskvæði-saga beschrijft de berserkers van Harald op deze manier:
Ik zal het aan de razernijen vragen, jullie bloedproevers,
Die onverschrokken helden, hoe worden ze behandeld,
Degenen die de strijd ingaan?
Wolfshuidig worden ze genoemd. In de strijd
Ze dragen bloedige schilden.
Rood van bloed zijn hun speren als ze komen vechten.
Ze vormen een gesloten groep.
De prins stelt in zijn wijsheid vertrouwen in zulke mannen
Die door vijandelijke schilden hacken.
De IJslandse historicus en dichter Snorri Sturluson (1179–1241) schreef de volgende beschrijving van berserkers in zijn Ynglinga-saga:
Zijn (Odin's) mannen renden naar voren zonder harnas, waren zo gek als honden of wolven, beten op hun schilden, en waren sterk als beren of wilde ossen, en doodden mensen met een klap, maar vuur of ijzer sprak hen niet aan. Dit heette Berserkergang.
Deze woede, die berserkergang werd genoemd, kwam niet alleen voor in het heetst van de strijd, maar ook tijdens moeizaam werk. Mannen die aldus werden gegrepen, verrichtten dingen die anders voor de menselijke macht onmogelijk leken. Er wordt gezegd dat deze toestand begon met rillen, klappertanden en kilte in het lichaam, waarna het gezicht opzwol en van kleur veranderde. Hiermee ging een grote heethoofdigheid gepaard, die uiteindelijk overging in een grote woede, waaronder ze huilden als wilde dieren, op de rand van hun schilden beten en alles neer hakten wat ze tegenkwamen zonder onderscheid te maken tussen vriend of vijand. Toen deze toestand ophield, volgde een grote verzwakking van de geest en zwakte, die een of meerdere dagen kon duren.
Herkenning
Als Viking dorpen gezamenlijk ten strijde trokken, droegen de berserkers vaak speciale kleding, bijvoorbeeld bont van een wolf of beer, om aan te geven dat deze persoon een berserker was en niet in staat zou zijn vriend van vijand te onderscheiden in de "bersærkergang". Op deze manier zouden andere bondgenoten weten dat ze afstand moesten houden
Wanneer Vikingdorpen gezamenlijk ten strijde trokken, kozen berserkers vaak voor speciale kleding, zoals het bont van een wolf of beer, om aan te duiden dat ze berserkers waren. Hierdoor konden ze tijdens de "bersærkergang" geen vriend en vijand onderscheiden, en andere bondgenoten wisten dat ze op afstand moesten blijven.
Berserkers & drugs
Volgens sommige onderzoekers zijn bepaalde uitbarstingen van woede mogelijk opzettelijk veroorzaakt door het gebruik van drugs, zoals hallucinogene paddenstoelen of overmatig alcoholgebruik. Hoewel hierover veel discussie bestaat, wordt deze theorie ondersteund door de ontdekking van zaden van de plant bilzekruid (Hyoscyamus niger) in een Vikinggraf dat in 1977 bij Fyrkat, Denemarken, werd opgegraven.Een analyse van de symptomen veroorzaakt door Hyoscyamus niger komt overeen met de symptomen die worden toegeschreven aan de berserker-toestand, wat suggereert dat deze mogelijk werd gebruikt om hun oorlogszuchtige stemming te genereren. Andere verklaringen voor de waanzin van de berserker zijn onder meer zelf opgewekte hysterie, epilepsie, psychische aandoeningen en andere oorzaken.
Samenstelling
We hebben deze Berserker gebaseerd op de verschillende afbeeldingen en omschrijvingen van de Berserker. Daarnaast hebben we praktische aanpassingen toegevoegd, want het zou een beetje vreemd zijn om te gaan experimenteren met de vacht van een echte beer. De berserker die we hebben samengesteld heet Harald en leefde in de 9de eeuw in Noorwegen. Wil je en vroegere, Germaanse berserker maken dan hoef je alleen maar de broek en beenwindsels in te wiselen voor een Thorsbergbroek zoals deze
https://www.celticwebmerchant.com/nl/thorsbergbroek-fenris-herfstgroen.html
Berserkers zoals Harald komen we overal in de Vikingwereld tegen. De afbeelding uit Kiev en omschrijvingen uit het Byzantijnse rijk tonen aan dat Berserkers van Constantinobel tot IJsland bestonden.
Viking broek
Harald draagt een Vikingbroek die overal werd gebruikt. Ze staan o.a. afgebeeld op het wandtapijt van het Osebergschip.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingbroek-dublin-bruin.html
Viking beenwindsels
Harald draagt beenwindsels over zijn broek. Deze beenwindsels zijn geweven in visgraatmotief. Maar ook andere zijn natuurlijk mogelijk
https://www.celticwebmerchant.com/nl/beenwindsels-asgar-olijfgrijs.html
Viking schoenen
De Vikingschoenen die Harald draagt zijn het bekende model uit Jorvik (York). York was onderdeel van de Danelaw. Eventueel kan een berserker ook prima zonder beenwindsels en schoeisel worden uitgebeeld.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingschoenen-jorvik-87109415.html
Viking riem
De riem die Harald draagt is relatief eenvoudig en dateert uit de 9e eeuw. Het is niet helemaal duidelijk hoe rijk Berserkers waren. Als special forces en bodyguard van de koning zouden ze natuurlijk rijk kunnen zijn. Maar hierover is niets bekend.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingriem-borrestijl.html
Berenvel
Nu het tricky deel, hoe beelden we een berenvacht uit zonder een beer te hoeven schieten. We hebben hiervoor twee benaderingen gemaakt, beide met hun eigen voor en nadelen.
Bontmantel
Het voordeel van deze bontmantel is dat het je warm houdt. Zeker als je als berserker naar koudere evenementen gaat dan is het prettig om toch iets warmer te dragen. Je kan deze mantel makkelijk om je heen slaan. Een ander voordeel is dat deze mantel is voorzien van kap. Berserkers droegen mogelijk een berenkop boven hun hoofd. Met deze kap met bontranden kan je dit simuleren.
Een nadeel is dat ook andere Vikingen bontmantels droegen. De berserker maakte zichzelf herkenbaar door berenbont te dragen. En kon dus duidelijk worden onderscheiden van andere Vikingen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingmantel-fjell-bruin.html
Bontkraag
De berenvacht is te simuleren door een zwarte of bruine bontkraag te gebruiken. Met deze kraag onderscheid je jezelf meer van andere vikingen. Zeker als je onder de bontkraag een ontbloot bovenlichaam hebt. Een bijkomend voordeel is dat je met deze bontkraag een stuk makkelijker kan vechten als met een bontmantel.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/bont-kraag-jon.html
een alternatieve bontkraag kan deze zijn: https://www.celticwebmerchant.com/nl/bontkraag-wasbeer-elmar.html
Bontmuts
De berenkop die de berserker mogelijk op zijn hoofd droeg kan je dan simuleren met een bontmuts.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-muts-ragi-leder-bruin.html
Berserker wapens
Historische afbeeldingen tonen de berserker met speren en zwaarden. Uitgaande van dat berserkers waarschijnlijk professioneel krijger waren zou en zwaard, wat duur was kunnen worden verantwoord. Zoals deze bijvoorbeeld:
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-zwaard-tjure-battle-ready.html
In deze samenstelling is Harald gewapend met twee Viking bijlen. Bijlen waren goedkoper en universeel verkrijgbaar. Vaak zien we dat Viking krijgers begraven werden met meerdere bijlen daarom hebben we de berserker met twee bijlen uitgerust. Het is onbekend of Vikingen ook meerdere bijlen tegelijk gebruikten in de strijd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingbijl-handgesmeed-staal-type-g.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingbijl-handgesmeed-staal-type-c.html
Viking schild
Bersekers gebruikten schilden. Ze staan erom bekend dat ze voor de strijd om de randen van hun schilden bijten. We hebben Harald uitgerust met een standaard Viking rondschild.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-schild-odo.html
Nepbloed
De berserker zal in het gevecht ongetwijfeld besmeurd zijn geraakt met het bloed van zijn vijanden. Met twee verschillende soorten nepbloed kan je verschillende structuren bloed maken.