Keltische, Germaanse en Slavische feestdagen
Ostara, Beltane en Walpurgisnacht zijn een aantal van de belangrijkste en mooiste paganistische feestdagen. Zowel de Slavische, Viking, Germaanse en Keltische stammen vierden dit feest. Het markeert het begin van de lente equinox dat leven, vruchtbaarheid en liefde betekent. Zowel van het land als van mensen en dieren. Het lentefeest van de godin Ēostre (of vergelijkbare godinnen) werd door de Germaanse, Keltische en Slavische volkeren vereerd. Het feest stamt uit de tijd van onze Indo-Europese voorouders en wordt zowel in Europa als in Azië, waar de Indo-Europese cultuur neerstreek, gevierd.
In deze blog gaan we in op de herkomst van dit paganistische feest, geven we enkele tips om het te vieren en stellen we de best daarbij behorende outfit samen.
Ostara, een Proto-Indo-Europees feest
Geleerden hebben niet alleen de naam van de godin Ēostre gekoppeld aan een scala aan Germaanse persoonsnamen en locatienamen, maar ontdekten ook meer dan 150 inscripties uit de 2e eeuw na Christus die verwijzen naar de matronae Austriahenae, godinnen met verwante namen die op het Europese continent worden vereerd. Dit leidt tot een complexe taalkundige reconstructie, waarin de oorsprong van Ēostre kan worden herleid tot de Proto-Indo-Europese godin van de dageraad, *H₂ewsṓs. De sporen van haar naam en invloed strekken zich uit over het Germaanse taallandschap, van het Oudengels tot het Oudhoogduits. Er circuleren theorieën die Ēostre associëren met tradities rond Pasen onder de Germanen, zoals hazen en eieren. Het debat onder wetenschappers over de oorsprong van deze godin, heeft enige aandacht gekregen. Vooral vóór de onthulling van de matronae Austriahenae en nieuwe inzichten in de Indo-Europese studies.
De etymologie
De namen Ēastre (Oud-Engels) en Ôstara (Oudhoogduits) zijn linguïstische verwanten, voortkomend uit een gemeenschappelijke bron. Ze zijn afgeleid van het Proto-Germaanse *Austrō(n), zelf voortkomend uit Proto-Indo-Europees (PIE) *h₂ews-reh₂ (vergelijkbaar met Litouws auš(t)rà, wat 'dageraad, ochtendgloren' betekent), afgeleid van de PIE-wortel *h₂ews-, wat 'schijnen, gloeien (rood)' betekent. Het moderne Engelse woord "east" is ook afkomstig van deze wortel, via het Proto-Germaanse bijwoord *aust(e)raz ('oost, in oostelijke richting'), van een eerdere PIE *h₂ews-tero- ('oost, naar de dageraad').
Volgens taalkundige Guus Kroonen hebben de Germaanse en Baltische talen de oude formatie *h₂éws-os, de naam van de PIE-dageraad godin, vervangen door een vorm met *-reh₂-, ook te vinden in de Litouwse godheid Aušrinė. In Angelsaksisch Engeland gaf haar lentefestival zijn naam aan een maand (Noordumbriaans: Ēosturmōnaþ, West-Saksisch: Eastermonað), wat ruwweg overeenkomt met april, en later aan het christelijke feest van Pasen dat het verving. In Zuid-middeleeuws Duitsland gaf het festival Ôstarûn op dezelfde manier zijn naam aan de maand Ôstarmânôth, en aan het moderne feest van Ostern ('Pasen'), wat suggereert dat daar ook een godin genaamd *Ôstara werd aanbeden. De naam van de maand overleefde in het 18e-eeuwse Duits als Ostermonat. Een Oudsaksisch equivalent van de lentegodin genaamd *Āsteron kan ook worden gereconstrueerd uit de term asteronhus, die door de meeste geleerden wordt vertaald als 'Paashuis', wat parallel zou lopen aan het middeleeuwse Vlaamse Paeshuys ('Paashuis'). De Frankische historicus Einhard schrijft ook in zijn Vita Karoli Magni (begin 9e eeuw n.C.) dat nadat Karel de Grote de continentale Saksen had verslagen en tot het christendom had bekeerd, hij Germaanse namen gaf aan de Latijnse maanden van het jaar, waaronder de paasmaand Ostarmanoth.
Daarom is de Oud-Engelse Ēastre ver verwant aan talrijke andere dageraad godinnen die voorkomen bij Indo-Europese sprekers, zoals Uṣás, Ēṓs en Aurōra. In de woorden van de Encyclopedie van de Indo-Europese cultuur wordt de aanwezigheid van een Proto-Indo-Europese godin van de dageraad ondersteund door zowel verwante namen als de gelijkenis van de mythische voorstelling van de dageraad godin onder verschillende Indo-Europese groepen. In Ierland staat Britida de godin van de lente geassocieerd met het beltane vuur ritueel. Haar naam komt van het proto-keltisch Briganti wat in verband staat met het Sanscriet Brhati wat ‘hoge’ betekent.
Godin van de dagraad
Al dit bewijsmateriaal stelt ons in staat om een Proto-Indo-Europese *h a éusōs 'godin van de dageraad' te veronderstellen, die werd gekarakteriseerd als een 'onwillige' brenger van licht waarvoor ze gestraft wordt. Met de aanwezigheid van vergelijkbare figuren in Europese, Baltische, Griekse en Indo-Iraanse culturen zoals in het Latijn Aurora, Grieks EOS en Verdic Ushas in India. Hierdoor krijgt het bestaan van een Proto-Indo-Europese ‘godin van de dageraad’ extra linguïstische ondersteuning doordat ze wordt beschreven als de ‘dochter van de hemel’.
Onderzoekers hebben de naam van de godin verbonden met diverse Germaanse persoonsnamen, een scala aan locatienamen (toponiemen) in Engeland, en meer dan 150 inscripties uit de 2e-3e eeuw CE die naar de matronae Austriahenae verwijzen, ontdekt in 1958.
Votief Inscripties
In 1958 werden meer dan 150 Romeins-Germaanse votief inscripties voor de matronae Austriahenae, een drietal godinnen, ontdekt nabij Morken-Harff, Duitsland. Ze dateren rond 150-250 n.Chr. De meeste van deze inscripties zijn onvolledig, maar veel zijn nog steeds redelijk leesbaar. Sommige van deze inscripties verwijzen naar de Austriates. De naam van deze godinnen is zeker afgeleid van de stam austri-, die, als het Germaans was, verwant zou zijn aan het Oud-Engelse Eostre, hoewel de godinnen zich net zo goed volledig onafhankelijk hadden kunnen ontwikkelen.
Temporum ratione
De Angelsaksische benaming voor de maand april was Ēosturmōnaþ ('Ēostre's maand'). In hoofdstuk 15 (De mensibus Anglorum, 'De Engelse maanden') van zijn werk De temporum ratione ('De Telling van de Tijd') uit de 8e eeuw, beschrijft Bede de inheemse maandnamen van het Engelse volk. Nadat hij de aanbidding van de godin Rheda tijdens de Angelsaksische maand Hrēþ-mōnaþ heeft beschreven, gaat Bede verder met Ēosturmōnaþ, de maand gewijd aan de godin Ēostre.
Freya
Met zoveel Indo-Europese godinnen van dageraad zou men verwachten dat er in de Scandinavische cultuur een godin van de dageraad bestaat. Maar we hebben tot zover geen taalkundige verbanden kunnen leggen.
Wetenschappers verwachten echter dat de godin Freya in Scandinavië de rol van Ostara vervult. Freya betekent dame. Dit geeft de indruk dat ze eigenlijk nog een andere naam had die wij tegenwoordig niet meer kennen. Ze staat bekend seksueel en knap te zijn. Ze wordt ervan beschuldigd sex te hebben gehad met meerdere partners en haar attribuut is haar ketting 'Brísingamen'. Zowel Eos als Arora waren beiden knap en hadden beide verschillende minnaars.
Paardentweeling
In veel Indo-Europese tradities staat de godin van de dageraad in verband met de goden van de paardentweeling. De Baltische godin Saule wordt vaak door de tweeling vooruit getrokken. Georges Dumézil suggereert dat in de Noorse mythologie de paardentweeling veranderde in Freyr en Njördr. En Freyr's tweelingzus is Freya waardoor ook zij in verband staat met de paardentweeling.
Veel godinnen van de dageraad worden ook geassocieerd met goud en schatten. Ook hebben ze tranen van goud en amber. Freya huilt tranen van goud omdat ze haar man mist.
Paashazen en paaseieren
De connectie tussen de godin Ēostre en hazen is opgemerkt door geleerden zoals Adolf Holtzmann en Charles Isaac Elton, die speculeerden dat hazen mogelijk heilige dieren van Ēostre waren. Charles J. Billson beschreef verschillende volksgebruiken rond hazen tijdens het paasseizoen in Noord-Europa, waarbij hij suggereerde dat de heiligheid van hazen mogelijk teruggaat tot prehistorische lentefeesten. Een moderne legende ontstond waarin Ēostre een vogel in een eierleggende haas veranderde, volgens speculaties van Holtzmann. In de 18e eeuw werd de paashaas voor het eerst vermeld in Zuidwest-Duitsland, maar werd pas in de 18e eeuw elders in Duitsland bekend. Richard Sermon suggereert dat hazen mogelijk de oorsprong waren van het verstoppen van gekleurde eieren in tuinen, terwijl een Europese traditie stelde dat hazen zelf eieren legden vanwege gelijkenissen tussen hazen krabben en kievitsnesten. De populariteit van de paashaas verspreidde zich door Europa dankzij paaskaarten, speelgoed en boeken, en werd uiteindelijk geëxporteerd naar Groot-Brittannië en Amerika door Duitse immigranten.
Seksualiteit
We kunnen ervan uitgaan dat de godin van de dageraad net als Freya wordt geassocieerd met seksualiteit en lente. Hierdoor kunnen we de oude Duitse en Engelse van origine paganistische paastradities in een duidelijker verband met haar cultus plaatsen. Zelfs vandaag de dag hebben deze feesten een duidelijk seksuele betekenis waarbij een jonge maagd die de mei koningin wordt genoemd door de straten wordt geparadeerd als een godin. Ook de meipaal kan worden geassocieerd met het fallus symbool. Maar tot aan afgelopen eeuwen waren er nog meer seksuele voorbeelden die kunnen worden gesteld. In 1583 vermeldde de puritein Philips Stubbs verontwaardigd dat de meisjes die de avond van de eerste dag van mei in het bos overnachtten, niet meer als maagd thuis kwamen. De puriteinen verboden het vieren van 1 mei net als kerst. Omdat zij dat als paganistisch zagen, wat het ook is. Grimm schreef ook over Duitse tradities waarbij meisjes witte jurken droegen die zichzelf lieten zien bij de kliffen en in de bergen wat kan worden teruggebracht naar de oude godin Ostara.
Meikoningin
In sommige gebieden zoals op de Britse eilanden wordt de 1ste mei groots gevierd. Hier wordt ook melding van gemaakt in de oude Germaanse tradities. Dit lijkt eveneens te verwijzen naar een Indo-Europese traditie. In veel dorpen werd een knap meisje uitgekozen en werd ze door de straten geparadeerd. Dit gebruik bleef ook na de introductie van het Christendom in stand. In sommige gevallen werd een afbeelding van de maagd Maria op een vergelijkbare manier door de straten geparadeerd terwijl het versierd was met bloemen. Beda Venerabilis schrijft dat Ostara de hele maand April werd gevierd dus 1 mei was mogelijk de laatste dag van de viering. Beda schrijft dat gedurende april er allerlei vieringen werden gehouden. Deze vieringen zijn tegenwoordig vervangen door het Christelijke feest dat wij Pasen noemen. De folklorist Grimm verzamelde in de 19de eeuw verhalen van boeren door heel Duitsland. Daaruit blijkt een vergelijkbaar beeld, waarbij de Duitsers praatten over een Ostara maand.
Paasvuren
Het ontsteken van vreugdevuren was een veelvoorkomende praktijk tijdens de lente-equinox en de daaropvolgende feesten. Deze vuren werden vaak aangestoken op heuvels of prominente plaatsen en dienden als symbolen van het verdrijven van de duisternis en het verwelkomen van het licht van de lente. Grimm beschrijft dat in zijn bevindingen van hoe de Duitsers de Ostara maand vieren. Een spektakel dat vreugde en zegening brengt. En volgens traditie wordt er wanneer de zon opkomt driemaal gesprongen en gedanst in een vreugdedans.
De meipaal
Vandaag de dag in Roemenië heeft men vergelijkbare tradities. Op de eerste dag van mei of Armindeni (dag van de dronkaards) gaan jongeren de bossen in en als ze terugkomen leggen ze groene takken voor de deuren van hun huizen. Wat overeenkomt met het mee terug nemen van de meipaal. In Engeland dansten jonge meisjes die nog maagd waren rond de meipaal wat de indruk wekt van een vruchtbaarheidscultus. De jonge meisjes namen takken van de populier, es of eik mee terug. Dit zijn heilige bomen in de Indo-Europese traditie. In sommige gebieden zoals in Transylvanie wordt hier een meipaal van gemaakt en wordt deze paal vaak gedecoreerd met een zonnewiel. In Zweden doen ze exact hetzelfde tijdens Midzomer. Ook zij voegen een zonnewiel aan de paal toe. Tegenwoordig danst iedereen inclusief jongens rond de paal, maar oorspronkelijk waren dit alleen jonge meisjes of vrouwen.
Beltane & Walpurgisnacht
Ierland heeft Beltane, eigenlijk is Beltane hetzelfde als de 1 mei viering. Traditioneel waren er Beltane vuren. In Zweden wordt het vergelijkbare feest gevierd als Valborg dat is afgeleid van Walpurgisnacht. Dat is de nacht voor 1 mei en het wordt gevierd met vuren. In alle gevallen werd het later geassocieerd met heksen. Oorspronkelijk waren er duidelijke verbanden, maar later zijn deze feesten verdeeld als verschillende christelijke festivals. Walpurgis is eigenlijk de naam van een Christelijke Angel-Saksische heilige die naar Germanië ging om daar heidenen te bekeren. En haar naam is gegeven aan deze paganistische traditie in een poging het te christianiseren.
Rituele wassing in de dauw
In Ierland, Roemenië, Schotland en Litouwen is het een traditie voor vrouwen om je gezicht of lichaam te wassen in de dauw van mei. De Litouwers doen een vergelijkbaar ritueel na Midzomer (Rasos). Meisjes en vrouwen doen een rituele wassing die staat voor schoonheid. Ook dit heeft ongetwijfeld een Indo-europese oorsprong. Dit staat waarschijnlijk in verband met de godin van de dageraad want de dauw valt in de ochtend. In Engeland heb je Morrisdansen waarbij de hele nacht gedanst wordt om de zon in mei te verwelkomen. De dans valt samen het vallen van de dauw. Zoals al eerder vermeld waren de vrouwen voordat ze zich wasten met de dauw, de hele nacht bezig geweest in het bos. Volgens een Engels gezegde brengt het ongeluk om een vrouw te trouwen op de eerste dag van mei. Want vrouwen zouden zo seksueel sterk zijn op dat moment dat ze de man makkelijk zouden domineren. In Ierland was het mogelijk de gewoonte dat de nacht voor mei een vorm van vrijkaart was om een man te zoeken en daarmee seks te hebben in plaats van te wachten tot het huwelijk. Ook hierbij wordt het jezelf wassen met de dauw gezien als een rituele wassing na deze avonturen. De exacte betekenis is onduidelijk maar het heeft sowieso te maken met schoonheid en vrouwelijke macht over de man. Mogelijk heeft het ook te maken met purificatie.
Samenstellingen
Speciaal voor deze belangrijke feestelijke gelegenheden hebben we twee paganistische samenstellingen van vrouwenkleding.
Keltische Indo-Europese outfit
In deze outfit hebben we een combinatie gemaakt die goed past bij de feesten Ostara en Beltane.
Godinnen Jurk
Voor de jurk hebben we gekozen voor een modern type jurk dat is geïnspireerd op de klassieke peplos. Deze jurken zijn ideaal om de mooiste dagen van het jaar in te vieren. Ze zijn functioneel en perfect om jezelf vrouwelijk en knap in te doen voelen. Juist op de dagen van Ostara en Beltane is dit extra belangrijk.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/godinnen-jurk-aphrodite-wit.html
Als alternatief zou deze korte jurk ook geschikt zijn
https://www.celticwebmerchant.com/nl/godinnen-jurk-hera-wit.html
Sieraden
Zelf draag ik deze jurken in combinatie met verschillende sieraden waarvan elk sieraad een symbolische rol speelt voor me.
Torque
De torque die ik in deze outfit draag is gebaseerd op een Late Bronstijd torque. Deze torque kan zowel Keltisch, Germaans als Laat-Bronstijd zijn. Ik voel me hierdoor verbonden met mijn Indo-Europese voorouders. Alle culturen waar ik mezelf mee associeer stammen hier vanaf. De torque is van origine een symbool van status, maar ook van trouw waarop bijvoorbeeld de Vikingen trouw zwoeren.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/torc-met-keltische-spiralen.html
Keltische bovenarmband
Als bovenarmband heb ik gekozen voor een exemplaar dat past bij de torque. Onze Neolithische voorouders maakten al gebruik van spiraalmotieven en deze gewoonte ging door tot ver in de Keltische cultuur.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-bovenarmband-met-spiralen.html
Barnstenen ketting
Ik draag een ketting van imitatiebarnsteen. Al ver in de bronstijd was barnsteen zeer populair onder de Indo-Europese voorouders. Barnsteen uit de Baltische gebieden werd weids verhandeld.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/ketting-birka.html
Deze barnstenen ketting is voor mij een persoonlijke keus. Je zou ook kunnen kiezen voor een ketting van echt barnsteen of als je meer wilt connecten met de godin van de dageraad, zou je bijvoorbeeld een Freya amulet kunnen dragen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingamulet-freya.html
Fibulae
Omdat de peplos van origine werd gedragen met twee fibulae, draag ik ook deze jurk op dezelfde manier. Mijn fibulae zijn spiraalvormige brilfibulae. Weer dezelfde spiralen waardoor ze matchen. Daarnaast hebben deze fibulae voor mij een speciale rol omdat ze ook zijn gevonden in de Latijnse cultuur, waar ik zelf veel respect en interesse in heb.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/spiraalvormige-brilfibula.html
Keltische armbanden
Ik draag twee Keltische armbanden. De Keltische cultuur zit diep bij me. Ik ben Keltoloog en van kinds af aan voel ik mezelf aangetrokken tot de Keltische mythologie.
Deze armband is prima geschikt voor de Hallstatt stijl
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-armband-fiona.html
Bij deze armband mix ik mijn kunststijlen een beetje want deze is gemaakt in de stijl van de Keltische La Tène periode.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-armband-met-spiralen.html
Hallstatt riem
Rond mijn middel draag ik mijn favoriete Hallstatt riem. Deze riem laat zien hoe geavanceerd de Keltische kunst van de Hallstatt Periode was. De gesp bestaat uit twee zwijnen. Het zwijn staat in de Indo-Eurpese cultuur voor kracht en wordt zowel door de late Germanen, Kelten in de vorm van de Arthur legende als in India (Vajapeya in het Hindi) vereerd. Het voorste puntje van de gesp is een mensenhoofd. In de Keltische traditie geloven we erin dat de ziel van iemand in het hoofd zat.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/keltische-hallstattriem-glauberg.html
Extra riem
Om net even wat extra kleur te geven aan mijn witte jurk draag ik een tweede riem. Deze lange riem beweegt mooi met me mee tijdens het dansen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-riem-elina-blauw.html
Schoeisel
Onder mijn jurk draag ik sandalen waarvan wordt verwacht dat ze het oudste type schoeisel zijn. Dus van lang voor de Middeleeuwen of IJzertijd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-sandelen-met-rubber-zool.html
Viking outfit Ostara
Deze samenstelling heb ik gemaakt met het oog op de nog relatief koude april avonden.
Viking onderjurk
Deze outfit heb ik opgebouwd in laagjes, zo kan je zelfs nog beslissen om halverwege het feest een laagje uit te doen terwijl je daarbij dezelfde stijl behoudt.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/onderjurk-aveline.html?id=154250177&quantity=1
Viking jurk
Deze jurk past ideaal bij de Ostara feesten. Hij is wit, maar niet te wit. Daarnaast zorgen de verschillende kleuren ervoor dat de jurk een unieke uitstraling heeft.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-jurk-lagertha-blauw.html
Oseberg Vikingriem
De riem die ik bij deze outfit heb gekozen is een replica van het 9de eeuws origineel teruggevonden in het Viking scheepsgraf van Oseberg. In dit scheepsgraf waren twee Vikingvrouwen begraven. Het is één van de meest luxe scheepsgraven uit de Vikinggeschiedenis.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-riem-oseberg.html
Geen hangeroc?
Ik draag in deze samenstelling bewust geen hangeroc. De hangeroc was een statussymbool en niet iedere Vikingvrouw droeg een hangeroc. Juist in de samenstelling voor de Ostara maand heb ik gekozen voor een wat luchtigere outfit waarbij de hangeroc minder goed past.
Vikingschoenen
Ik heb gekozen voor Vikingschoenen die zijn gebaseerd op een origineel uit Jorvik. Dat is een persoonlijke keus. De schoenen bieden goede stevigheid aan de enkels voor bij het dansen en ze worden gesloten met leren knopen waardoor je minder last hebt van veters die los kunnen gaan zitten.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-schoenen-knut.html