Wat zijn de Nornen?
De Nornen zijn schikgodinnen in de Oudnoorse mythologie, verantwoordelijk voor het bepalen van het lot van de mens. In de Völuspá halen drie Nornen—Urðr (Wyrd), Verðandi en Skuld—water uit hun heilige bron om de levensboom Yggdrasill te voeden en te beschermen tegen verval. Deze machtige maagdelijke reuzinnen (Jotuns) uit Jötunheimr markeerden het einde van de gouden eeuw van de goden. In de Vafþrúðnismál worden zij ook beschreven als maagden van Mögþrasir.
De Nornen bezoeken pasgeborenen om hun lot te bepalen. Ze kunnen zowel kwaadaardig als welwillend zijn; de één brengt rampspoed, terwijl de ander bescherming en voorspoed biedt. Bovendien zijn ze verantwoordelijk voor de zorg over Yggdrasill, de levensboom die wordt geassocieerd met de onsterfelijke ziel en de rol van elke sterveling binnen de kosmos.
Relatie met andere Germaanse vrouwelijke godheden
In de Oudnoorse traditie is er geen scherp onderscheid tussen Nornen, fylgjas, hamingjas, valkyries en de algemene term dísir. Artistieke vrijheden in de Oudnoorse poëzie maken het mogelijk dat dergelijke termen ook op sterfelijke vrouwen worden toegepast. Snorri Sturluson stelt in Skáldskaparmál dat vrouwen metaforisch kunnen worden aangeduid met namen van Asynjur, valkyries, Nornen of andere bovennatuurlijke wezens. De onduidelijke grenzen tussen de Nornen en andere Germaanse vrouwelijke godheden worden uitvoerig besproken in Bek-Pedersen's werk Norns in Old Norse Mythology.
Relatie tot de dísir
In de Noorse mythologie verwijst de term dís (Oudnoors voor "dame", meervoud dísir) naar een vrouwelijke godheid, geest of entiteit die vaak in verband wordt gebracht met het lot, vergelijkbaar met de Nornen. Deze figuren kunnen zowel beschermend als vijandig zijn tegenover stervelingen. De dísir worden vaak gezien als beschermgeesten van Noorse clans en waren mogelijk oorspronkelijk vruchtbaarheidsgodinnen. Ze werden vereerd in zowel privé- als openbare rituelen, bekend als dísablót. Hun verering kan voortkomen uit een cultus rond de geesten van de doden.
In Noorse teksten worden de dísir vaak in collectieve termen beschreven en fungeren ze als synoniemen voor andere bovennatuurlijke wezens, zoals walkuren, Nornen en vættir. Sommige wetenschappers veronderstellen dat de Noord-Germaanse dísir verwant zijn aan de West-Germaanse Idisi, gezien de mythologische en taalkundige overeenkomsten, hoewel er weinig direct bewijs is vanuit de Angelsaksische en continentaal-Duitse mythologie. In Noorse teksten vervullen de dísir vaak vergelijkbare functies als fylgjur (beschermgeesten), walkuren en Nornen, wat suggereert dat dísir een overkoepelende categorie voor verschillende wezens kan zijn.
Jacob Grimm merkt op dat de term dís in het Oudnoors verwant lijkt aan het West-Germaanse Idisi, waarbij hij wijst op het verlies van de beginletter "i-" in het Oud- en Proto-Noors. Hij vergelijkt de dís Skjöldunga uit de Eddische Helgakviða Hundingsbana II met ides Scildinga uit Beowulf en suggereert dat de naam Iðunn mogelijk een afgeleide is van de oorspronkelijke vorm van dís.
Volgens Simek kunnen de dísir worden gezien als onderdeel van een breder geloof in vrouwelijke (half-)godheden, vergelijkbaar met de walkuren, Nornen en matrones. De matrones, die dienden als vruchtbaarheidsgodinnen, persoonlijke beschermers en krijgsgodinnen, illustreren de veelzijdige rol van deze vrouwelijke wezens. Dit suggereert dat de dísir deel uitmaken van een grotere groep goddelijke of semi-goddelijke vrouwelijke entiteiten met uiteenlopende verantwoordelijkheden en krachten.
In veel literaire werken worden de dísir gelijkgesteld aan andere vrouwelijke wezens, zoals de Nornen, die het lot beheersen. Hoewel de dísir een indruk van grote ouderdom geven, lijkt hun betekenis in de oudste bewaard gebleven teksten te zijn vervaagd, waardoor hun oorspronkelijke betekenis grotendeels verloren is gegaan.
Vrouwen worden in de literatuur vaak metaforisch aangeduid met namen van bovennatuurlijke vrouwelijke figuren, zoals de Ásynjur (vrouwelijke godinnen), walkuren, Nornen of andere geesten. In diverse Edda-gedichten en kennings wordt de generieke term dísir vaak gebruikt in plaats van meer specifieke termen zoals Nornen, fylgjur en walkuren.
Keltische en Germaanse Matrones
De Keltische en Germaanse Matres en Matrones zijn vrouwelijke godheden die tussen de eerste en vijfde eeuw na Christus in Noordwest-Europa werden vereerd. Ze worden vrijwel altijd afgebeeld in groepen van drie op votiefoffers en altaren, vaak vergezeld van inscripties. Ongeveer de helft van deze inscripties bevat continentale Keltische namen, terwijl de andere helft Germaanse namen betreft. Deze godheden werden vereerd in regio's zoals Germanië, Oost-Gallië en Noord-Italië. De Matres en Matrones worden vaak geassocieerd met latere Germaanse figuren zoals de dísir, valkyries en Nornen, waarvan wordt gesuggereerd dat deze mogelijk van hen zijn afgeleid.
Relatie met de Griekse Moirai en Romeinse Parcae
Vergelijkbare Schikgodinnen, zoals de Nornen, komen ook voor in de Griekse mythologie. De Moirai, bestaande uit de drie zussen Clotho (de spinster), Lachesis (de toewijzer) en Atropos (de onvermijdelijke, symbool voor de dood), hadden de taak ervoor te zorgen dat elk wezen, zowel sterfelijk als goddelijk, zijn lot volgde volgens de universele wetten. Voor stervelingen werd dit lot vaak voorgesteld als een draad die door Clotho werd gesponnen
Hun Romeinse equivalenten waren de Parcae. Het concept van een universeel principe van natuurlijke orde en balans in de Griekse mythologie wordt vaak vergeleken met vergelijkbare concepten uit andere culturen, zoals de Vedische Ṛta en de Avestaanse Asha (Arta).
Deze godinnen waren verantwoordelijk voor het registreren van de metaforische levensdraad van elk wezen, zowel sterfelijk als onsterfelijk, vanaf de geboorte tot aan de dood. Zelfs de goden vreesden hun macht, omdat zij het lot bepaalden. Volgens sommige bronnen stond zelfs Jupiter, de oppergod, onderworpen aan hun invloed en kon hij niet ontsnappen aan het lot dat door de Parcae was vastgesteld.
Relatie met de Baltische godin Laima
Laima is een Baltische godin van het lot, die wordt geassocieerd met geboorte, huwelijk en dood, en fungeert als beschermster van zwangere vrouwen. In de Letse mythologie vormt Laima, samen met haar zussen Kārta en Dēkla, een drievoudige Schikgodin. Laima is de meest prominente van de drie en verantwoordelijk voor het uiteindelijke lot van individuen. Terwijl Laima vooral wordt geassocieerd met geluk, moeders en bevalling, houdt Dēkla zich bezig met de zorg voor kinderen, terwijl Kārta het leven van volwassenen beheert. In het moderne Dievturi worden deze drie godinnen beschouwd als verschillende aspecten van dezelfde godheid.
In de Litouwse mythologie kan Laima soms worden verward met Laimė (geluk) en Laumė (fee). Andere verwante godheden zijn Dalia (lot) en Giltinė (de dood). Een belangrijke functie van Laima is het voorspellen van het lot van een pasgeborene, waarbij haar uitspraak onherroepelijk is. Soms opereert Laima alleen, terwijl ze in andere gevallen samen met haar zussen drie verschillende, soms tegenstrijdige voorspellingen doet.
De Nornen in de kosmische orde
De Nornen bestaan uit Urðr (hetgeen wat is gebeurd, het Oudengelse Wyrd), Verðandi (hetgeen wat gebeurt) en Skuld (hetgeen wat moet zijn). Hierdoor wordt vaak gedacht dat ze verwijzen naar verleden, heden en toekomst, hoewel dit niet definitief is. Ze spinnen de draden van het leven bij de bron van de wereldboom Yggdrasill.
Een vers uit de Poëtische Edda beschrijft hoe de Nornen “met kracht het web van het lot weefden.” Dit impliceert dat de Nornen niet alleen het lot van individuen bepalen, maar ook gebeurtenissen die de gemeenschap beïnvloeden, zoals het lot van een stad. Dit idee zou de basis kunnen vormen voor het latere neopaganistische concept van het Web of Wyrd.
De Griekse Schikgodinnen, de Moirai, bestaan uit Clotho (de 'spinster'), die de levensdraad van een persoon spon; Lachesis (de 'toebedeler'), die de draad mat; en Atropos (de 'onvermijdelijke'), die de draad afknipte. Het idee van moira gaat over wat iemand eerlijk toekomt in het leven, zoals geluk, succes of middelen. Wanneer iemand meer kreeg dan waar hij of zij recht op had, werd dat gezien als een verstoring van de natuurlijke orde. Hoewel het mogelijk was om meer te krijgen dan je eerlijke deel, leidde dit vaak tot zware straffen of negatieve gevolgen, omdat het inging tegen de balans en regels van het leven. Dit kan worden gezien als een vorm van adharma.
Het concept van de Schikgodinnen hangt samen met niyati, dat de loop van gebeurtenissen beschrijft als voorbestemd en vastgelegd. Daarnaast toont het hoe het individu (de atman) zich verhoudt tot het geheel (de brahman).
Indo-Europese Kosmische orde
De kosmische orde verwijst naar de natuurlijke gang van zaken binnen het universum. In het Vedische denken wordt deze orde aangeduid als Rta, terwijl de Grieken het concept omschreven als Kosmos, afkomstig van het Proto-Indo-Europese *h₂r-tós (Xartus). Rta is een dynamische kosmos waarin zowel fysieke objecten, zoals hemellichamen, als abstracte concepten, zoals morele ontwikkeling, voortdurend in beweging zijn (gati). Alle elementen van het universum werken harmonieus samen volgens deze kosmische orde, ook wel samghatna genoemd. Zowel de natuur als sociale structuren functioneren in balans dankzij de kracht van Rta.
De loop der gebeurtenissen wordt gestuurd door onvermijdelijke wetten van oorzaak en gevolg. De Grieken noemden dit Logos en baseerden hun filosofie en wetenschap op deze 'logica'. Mensen vinden hun ware vervulling door te handelen in overeenstemming met de wetten van Rta. Het negeren van deze wetten leidt tot chaos en lijden. Om welzijn te garanderen is het noodzakelijk dat individuen hun daden afstemmen op deze kosmische orde. Dit proces wordt aangeduid als dharma, afgeleid van het Proto-Indo-Europees *dʰer- ('ondersteunen, vasthouden').
Dharma omvat de principes en regels die de Rta ondersteunen. Het niet naleven van deze wetten resulteert in adharma, wat verstoringen in de natuurlijke balans veroorzaakt en leidt tot ellende en tegenslag.
Het Griekse woord kosmos betekent letterlijk "orde" of "geordende wereld" en staat in contrast met chaos, dat verwijst naar wanorde of de oorspronkelijke oertoestand zonder structuur.
De schikgodinnen—de Nornen, Matres en Moirai—bewaken deze kosmische orde.
Etimologie
De oorsprong van de naam "norn" is onzeker. Een mogelijkheid is dat het afstamt van een woord dat "strengelen" betekent, wat zou verwijzen naar het spinnen van de draad van het lot. Bek-Pedersen suggereert dat "norn" verwant is aan het Zweedse dialectwoord norna (of nyrna), dat "in het geheim communiceren" betekent. Dit zou de Nornen kunnen afbeelden als duistere figuren die het lot alleen onthullen wanneer het zich voltrekt.
De naam Urðr (Oudengels: Wyrd) betekent "lot." Hoewel Urðr en Wyrd etymologisch verwant zijn, delen ze mogelijk niet altijd dezelfde betekenis. Urðr en Verðandi zijn afgeleid van het Oudnoorse werkwoord verða ("worden"), dat teruggaat op het Proto-Germaanse wurdiz en het Proto-Indo-Europese wrti- ("draaien"). Vaak wordt aangenomen dat Urðr verwijst naar het verleden ("dat wat gebeurde"), Verðandi naar het heden ("dat wat gebeurt"), en Skuld, afgeleid van het Oudnoorse skulu ("moeten"), naar de toekomst ("dat wat zal gebeuren"). Er is echter discussie over de vraag of deze namen werkelijk een chronologische tijdslijn impliceren, aangezien de woorden zelf in het Oudnoors geen specifieke tijdsperioden aanduiden.
Samenstelling
In deze samenstelling is het uiterlijk van de Nornen Urðr, Verðandi en Skuld gereconstrueerd op basis van mythologische overleveringen. Aangezien er beperkte informatie beschikbaar is over hun uiterlijke kenmerken, hebben we verbindingen gelegd met vergelijkbare tradities die, naar ons inzicht, verwant zijn aan de Nornen. Hierdoor hebben we een brug geslagen om hun voorstelling completer te maken. We hebben onder andere parallellen getrokken met de Germaanse Matres en de Griekse Moirai.
Deze samenstelling is ook ideaal als je op zoek bent naar een witte, magische of mythologische look. We hebben in deze looks zoveel mogelijk een historische benadering behouden. Deze outfits zijn daarom ook zeer geschikt om voor priesteressen te gebruiken. Wit stond voor schoonheid en maagdelijkheid. Vrij van invloeden van buitenaf. Tacitus maakte melding dat Germaanse priesteressen tijdens het ritueel altijd in het wit waren gekleed. Wit en schoonheid staan voor de kosmische orde.
Urðr (Wyrd)
Urðr, wat in het Oudnoors "lot" betekent, is een van de drie Nornen, samen met Verðandi en Skuld. Ze wordt genoemd in de Völuspá en Gylfaginning van de Poëtische Edda. Urðr bevindt zich, samen met de andere Nornen, bij de bron Urðarbrunnr onder de Yggdrasil in Asgard. Hier spinnen zij de levensdraden en bepalen het lot van de mensheid. Traditioneel wordt aangenomen dat Urðr het verleden vertegenwoordigt. In sommige Engelse vertalingen wordt ze ook weergegeven als "Wyrd," de Oud-Engelse term voor lot.
Hoorn des overvloeds/ketel
In de Germaanse en Keltische traditie van de Matres wordt ze regelmatig afgebeeld met een hoorn des overvloeds, of landbouw producten. Wij hebben Urðr afgebeeld met een grote ketel die voor de (weder) geboorte staat en staat voor het begin van het leven.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vroeg-middeleeuwse-ketel-groot.html
Jurk & onderjurk
Urðr draagt in deze samenstelling een onderjurk en daaroverheen een jurk.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/rusvik-viking-jurk-lilia-naturel.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-jurk-valdis-naturel.html
Viking mes
Om haar riem draagt Urðr een Viking werkmes. Messen zoals deze werden vaak door Viking vrouwen gedragen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingmes-9de-10de-eeuw-gotland-type.html
Viking schoenen
In deze samenstelling draagt Urðr Viking schoenen. Tijdens het ritueel zal ze waarschijnlijk blootvoets zijn om meer contact te maken met de aarde, wat voor de kosmos staat.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-schoenen-heimdall.html
Viking riem
Urðr draagt een mooie luxe Viking riem om haar rijkdom te weerspiegelen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/birkariem-deluxe-bruin-verzilverd.html
Hoofddoek
Tijdens sommige rituelen draagt Urðr een hoofddoek. De hoofddoek staat voor erkenning van het goddelijke boven het sterfelijke.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-hoofddoek.html
Norn Verðandi
In de Noorse mythologie is Verðandi (Oudnoors voor "gebeurt" of "heden") de tweede Norn die, samen met Urðr en Skuld, de draden van het lot weeft. De naam Verðandi is het tegenwoordig deelwoord van het Oudnoorse werkwoord verða, wat "worden" betekent. Het wordt doorgaans vertaald als "in wording" of "dat wat gebeurt," en is verwant aan het Nederlandse worden en het Duitse werden.
Spintol
Verðandi weeft het lot met haar spintol. Dit is zichtbaar in de traditie van alle Indo-Europese Schikgodinnen. De Spintol die we hebben gebruikt is een replica van een origineel uit de Viking tijd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/houten-spintol.html
Weefgetouw
Verðandi draagt ook een weefgetouw dat is gereproduceerd van een origineel uit de Vikingtijd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-weefgetouw.html
Viking tas
Verðandi draagt een Viking tas die is gebaseerd op een origineel teruggevonden in de Viking stad Haithabu
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikingbuidel-haithabu.html
Onderjurk & jurk
Verðandi draagt een jurk en daaronder een onderjurk. Hierdoor wordt haar outfit in laagjes opgebouwd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vroegmiddeleeuwse-jurk-aelswith-naturel.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-jurk-elisa-wit.html
Viking riem
In deze samenstelling draagt Verðandi een luxe Viking riem
https://www.celticwebmerchant.com/nl/birkariem-deluxe.html
Viking schoenen
Verðandi draagt Viking schoenen die zijn gebaseerd op fragmenten teruggevonden in het Viking scheepsgraf van Oseberg.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/vikinglaarzen-oseberg.html
Hoofddoek
Tijdens sommige rituelen draagt Verðandi een hoofddoek. De hoofddoek staat voor erkenning van het goddelijke boven het sterfelijke.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-sluier.html
Norn Skuld
Skuld, wat "schuld" of "verplichting" betekent, is de derde Norn die het lot van de mensen weeft. Haar naam vertoont etymologische verwantschap met het Engelse should. Naast haar rol als Norn verschijnt Skuld in ten minste twee gedichten ook als valkyrie.
Onderjurk & jurk
Skuld draagt een jurk en daaronder een onderjurk. Hierdoor wordt haar outfit in laagjes opgebouwd.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/jurk-feme-naturel.html
https://www.celticwebmerchant.com/nl/jurk-laga-naturel.html
Viking riem
Skuld draagt een Viking riem, deze zorgt ervoor dat haar jurk in pasvorm blijft zitten. Ook hangt Skuld voorwerpen die ze dagelijks nodig heeft aan haar riem.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/9de-eeuwse-vikingriem-gokstad.html
Viking tas
Skuld draagt een Viking tas die is gemaakt naar een origineel, teruggevonden in de Vikingstad Birka
https://www.celticwebmerchant.com/nl/birkatas.html
Hoofddoek
Tijdens sommige rituelen draagt Skuld een hoofddoek. De hoofddoek staat voor erkenning van het goddelijke boven het sterfelijke.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/middeleeuwse-sluier.html
Viking schoenen
Skuld draagt schoenen die zijn gebaseerd op historische originelen.
https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-schoenen-thor.html
Schaar
Met haar schaar knipt Skuld de draden van het lot door. Als de draad is doorgeknipt, sterft de persoon.